عصب‌کشی درمانی است که برای ترمیم و حفظ دندانی که به‌شدت پوسیده یا عفونی شده است به‌کار می‌رود. عصب‌کشی زمانی انجام می‌شود که پالپ دندان که از عصب‌ها و رگ‌های خونی تشکیل شده پوسیده یا عفونی شود. با انجام عصب‌کشی پالپ دندان برداشته شده و داخل دندان تمیز و پر می‌شود.
مردم اغلب از عصب‌کشی وحشت دارند چراکه تصور می‌کنند روش درمانی دردناکی است. اما واقعیت این است که اکثر افرادی که عصب‌کشی انجام داده‌اند اذعان می‌کنند که پروسه عصب‌کشی دردناک‌تر از پر کردن دندان نیست. در واقع تجربه‌ی درد دندان پیش از درمان عصب‌کشی به‌مراتب از روش درمانی آن بیشتر است. علاوه بر این پیش از انجام عصب‌کشی، دهان شما به‌طور کامل بی‌حس می‌شود.

پالپ دندان بافت نرمی در داخل دندان است که شامل عصب، شبکه مویرگی و عروق می‌شود. عصب دندان در ریشه‌ی دندان قرار دارد. طول کانال‌های ریشه‌ی دندان از نوک آن تا پالپ است. عصب دندان در سلامت دندان و عملکرد آن پس از بیرون آمدن دندان از لثه اهمیت ویژه‌ای ندارد. تنها کارکرد عصب سنسور آن است که حس گرما و سرما را منتقل می‌کند. بودن یا نبودن عصب در دندان هیچ تأثیری در عملکرد روزمره‌ی دندان‌ها ندارد. با این‌ حال بعد از عصب‌کشی یا درمان ریشه، دندان عمر کوتاه‌تری دارد و شکنندگی بیشتری پیدا می‌کند.

وقتی پالپ آسیب ببیند، باز می‌شود و باکتری‌ها درون پالپ چمبر تکثیر می‌شوند. باکتری و بقایای بافت پالپ در حال تخریب می‌تواند موجب ایجاد عفونت و آبسه دندان شود. آبسه توده‌ای چرکی است که در انتهای ریشه‌ی دندان تشکیل می‌شود. علاوه بر آبسه، عفونت در ریشه‌ی دندان می‌تواند این موارد را هم در پی داشته باشد:

• تورم که دیگر نقاط صورت، گردن و حتی سر را هم درگیر می‌کند.
• تحلیل رفتن استخوان در اطراف نوک ریشه دندان.
• سرایت کردن عفونت از ریشه. ممکن است در کناره‌های دندان سوراخ ایجاد شود و لثه‌ها و حتی گونه‌ها و پوست را درگیر کند.

پالپ دندان می‌تواند به خاطر پوسیدگی عمیق، انجام چندین پروسه‌ی درمانی روی یک دندان، شکاف روی دندان یا آسیب‌دیدگی صورت، تحریک، متورم و عفونی شود.

اگر این علائم را داشتید به این معنی است که به عصب‌کشی نیاز دارید:

• درد دندان شدید در اثر جویدن یا فشار وارد شدن به دندان
• حساسیت طولانی‌مدت (درد) نسبت به دمای گرم یا سرد (بعد از رسیدن گرما یا سرما به دندان)
• تغییر رنگ (تیره شدن) اطراف دهان
• تورم و حساس شدن لثه‌های اطراف
• ظاهر شدن جوش روی لثه‌ها (مداوم یا تکرارشونده)

گاهی اوقات هیچ‌کدام از این علائم دیده نمی‌شود.

درمان عصب‌کشی نیاز به چندین بار مراجعه به مطب پزشک دارد و می‌تواند توسط یک دندانپزشک یا اندودنتیست انجام شود. اندودنتیست، دندانپزشکی است که در زمینه‌ی عوامل، تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ها و آسیب‌های پالپ دندان تخصص دارد. انتخاب اینکه می‌خواهید به سراغ کدام دندانپزشک بروید بستگی به میزان دشواری روند عصب‌کشی روی آن دندان خاص دارد و همین‌طور میزان راحتی کار پزشک روی دندان شما. خود دندانپزشک می‌تواند به شما توصیه کند که برای درمان یک دندان بهتر است به چه کسی مراجعه کنید.
اولین مرحله در انجام عصب‌کشی، عکس‌برداری برای دیدن شکل کانال‌های ریشه‌ی دندان و بررسی نشانه‌های عفونت در استخوان اطراف است. پس‌ از آن دندانپزشک یا اندودنتیست از دارویی برای بی‌حس کردن ناحیه‌ی اطراف دندان استفاده می‌کند. البته ممکن است نیازی به استفاده از بی‌حس‌کننده‌ی دندان نباشد، چرا که عصب دندان مرده است اما با این‌ حال بیشتر دندانپزشکان برای راحتی بیشتر بیمار از داروی بی‌حس‌کننده استفاده می‌کنند.
مرحله‌ی بعدی خشک نگه‌داشتن ناحیه‌ی دندان و نرسیدن بزاق به آن ناحیه است. دندانپزشک یک محافظ پلاستیکی دور دندان قرار می‌دهد.
در مرحله‌ی بعد سوراخی در دندان برای دسترسی به لایه‌ی زیرین ایجاد می‌شود و پالپ همراه با باکتری و دیگر بافت‌های زائد از دندان خارج می‌شود. پروسه‌ی تمیز کردن کانال‌ها با استفاده از فایل‌ها انجام می‌شود. مجموعه‌ای از این فایل‌ها که ابعاد متفاوتی دارند، از طریق سوراخ ایجاد شده روی دندان پایین فرستاده می‌شوند تا تمام فضای کانال‌های ریشه‌ی دندان را پر کنند. از آب یا هیپوکلریت سدیم برای زدودن اضافات استفاده می‌شود.
وقتی دندان کاملاً تمیز شد باید پر شود. بعضی از دندانپزشکان ترجیح می‌دهند یک هفته صبر کنند و بعد دندان را پر کنند. برای مثال اگر عفونتی وجود داشته باشد، دندانپزشک ممکن است دارویی را داخل دندان قرار دهد تا عفونت را از بین ببرد. اما بعضی دیگر از دندانپزشکان در همان نوبتی که دندان را تمیز می‌کنند، عمل پر کردن را هم انجام می‌دهند. اگر عصب‌کشی تراپی در یک روز به اتمام نرسد، یک پانسمان موقتی روی قسمت بیرونی سوراخ ایجاد شده در دندان گذاشته می‌شود تا از ورود آلودگی به دندان تا نوبت بعدی مراجعه جلوگیری کند.
در مراجعه‌ی بعدی برای پر کردن دندان، خمیری پرکننده و ماده‌ای پلاستیکی به نام گوتا پرکا درون کانال‌های ریشه دندان قرار می‌گیرد. برای پر کردن سوراخ بیرونی دندان هم از مواد ترمیم‌کننده استفاده می‌شود.
در مرحله‌ی پایانی ممکن است نیاز به ترمیم بیشتر دندان هم وجود داشته باشد. چرا که دندانی که نیاز به عصب‌کشی تراپی داشته اغلب دندانی است که پوسیدگی گسترده یا پرکردگی عمیقی داشته یا ضعف‌های دیگری در ناحیه تاج دندان که در نتیجه باید از روکش‌ دندان برای محافظت و جلوگیری از شکستن دندان و بازگرداندن کارایی کامل به آن استفاده شود. اگر دندان نیاز به درمان‌های بیشتر داشته باشد، دندانپزشک این موضوع را با شما در میان خواهد گذاشت.

عصب‌کشی باید شما را از شر درد دندان خلاص کند. تا زمانی که عصب‌کشی به‌طور کامل تمام نشده است، یعنی دندان کاملاً پر نشده یا تاج دندان در صورت لزوم روکش نشده بهتر است با دندان تحت درمان چیزی نجوید. با این کار در واقع از آلوده شدن دوباره‌ی بافت داخلی و همین‌طور شکستن جداره‌ی ضعیف دندان پیشگیری می‌کنید.
در اولین روزهای پس از عصب‌کشی، دندان شما ممکن است به خاطر تورم طبیعی بافت داخلی حساس باشد، خصوصاً اگر پیش از عصب‌کشی درد یا عفونت داشته‌اید. این حساسیت و ناراحتی معمولاً با داروها و مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن به‌راحتی کنترل می‌شود.
بیشتر بیماران روز بعد از عصب‌کشی می‌توانند فعالیت‌های عادی روزمره خود را از سر بگیرند.
طبق توصیه‌های مربوط به بهداشت دهان و دندان، به روال همیشه مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید و مثل همیشه به‌صورت مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید. از آنجا که آخرین مرحله‌ی عصب‌کشی استفاده از یک لایه‌ی ترمیمی مثل تاج یا ماده پرکننده‌ی دندان است، دیگران نمی‌توانند بفهمند که شما عصب‌کشی انجام داده‌اید.
درمان عصب‌کشی یک شیوه‌ی موفق است و نرخ موفقیت آن ۹۵ درصد است. اغلب دندان‌هایی که عصب‌کشی روی آن‌ها انجام شده تا آخر عمر دوام دارند.

باوجود تلاش دندانپزشک برای تمیز کردن و پر کردن دندان، ممکن است عفونت جدیدی ایجاد شود. از علت‌های شایع بروز عفونت می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• کانال‌های ریشه بیشتر از تعداد معمول در یک دندان بوده است (یعنی یکی از آن‌ها تمیزنشده باقی مانده است)
• شکافی در ریشه‌ی دندان باقی مانده
• ترمیم ناقص یا ناکافی که موجب شده باکتری بتواند از لایه‌ترمیم شده به بافت داخلی دندان نفوذ و آن را آلوده کند
• تخریب ماده‌ی پرکننده به‌مرور زمان که موجب می‌شود باکتری به ناحیه‌ی داخلی دندان وارد شود و آن را آلوده کند

گاهی اوقات درمان دوباره می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد. در دیگر موارد ممکن است برای حفظ دندان نیاز به جراحی اندودنتیک باشد. اپیکوکتومی یا رزکسیون ریشه دو نوع جراحی معمول اندودنتیک است. در این روش‌ها بافت لثه باز می‌شود و ناحیه آلوده و گاه پایه ریشه‌ی دندان برداشته می‌شود و از مواد پرکننده برای بستن کانال دندان استفاده می‌شود.

هزینه عصب کشی بسته به‌شدت مشکل و اینکه کدام دندان نیاز به عصب کشی دارد متفاوت است.

اگر امکان آن وجود داشته باشد، همیشه حفظ دندان‌های طبیعی بهترین راه است. دندان طبیعی به شما این اجازه را می‌دهد که طیف وسیعی از مواد غذایی لازم برای حفظ سلامت بدن را مصرف کنید. عصب‌کشی یک درمان انتخابی است.
تنها روش جایگزین برای عصب‌کشی کشیدن دندان است. در این صورت دندان با یک بریج، ایمپلنت یا دندان مصنوعی جایگزین می‌شود تا بتوانید عمل جویدن را انجام دهید و همین‌طور از تغییر فرم دندان‌های اطراف هم جلوگیری می‌شود. این روش‌های جایگزین نه‌تنها هزینه‌ی بیشتری دارند بلکه نیازمند زمان طولانی‌تر برای درمان و همین‌طور هماهنگ کردن با دندان‌های کناری و بافت پیونددهنده هستند.
از آنجا که بعضی از علل تورم و عفونت پالپ، پوسیدگی عمیق دندان است، با تکرار روش‌های درمانی و ترمیم‌های گسترده و پیروی از روش‌های بهداشتی دهان و دندان (دو بار مسواک زدن در روز، نخ دندان و استفاده از دهان‌شویه حداقل یک‌بار در روز و مراجعه‌ی مرتب به دندانپزشک) می‌توانید نیاز به انجام عصب‌کشی را کاهش دهید. احتمال ترومای ناشی از آسیب‌دیدگی‌ها حین ورزش می‌تواند با استفاده از محافظ‌های دهانی کاسته شود.
با پیشرفت تکنولوژی و روش‌های کنترل درد، عصب‌کشی دیگر به اندازه قبل برای بیماران نگران‌کننده نیست. بیمارانی که بایدونبایدهای پس از عصب‌کشی را انجام می‌دهند، سریع‌تر بهبود پیدا می‌کنند و نتیجه بهتری نیز می‌گیرند.

عصب‌کشی یک روش درمانی روتین با نتایج عالی است. از آنجا که عصب‌کشی ساختار دندان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، مراقبت‌های بعد از درمان بسیار اهمیت دارند. بیماران باید چند قانون را برای بهبود سریع و موفق رعایت کنند.
متأسفانه برخی از بیماران بعد از عصب‌کشی دندان خود را از دست می‌دهند، چون دندانشان می‌شکند یا ترک برمی‌دارد. اگر دندان از زیر لثه بشکند، هیچ راهی برای نگه‌داشتن آن وجود ندارد و باید خارج شود. بیشتر دندان‌ها بعد از عصب‌کشی نیاز به تاج محافظ دارند. بیمارانی که مدت طولانی بین عصب‌کشی و روکش کردن دندان فاصله می‌اندازند، ریسک شکستن دندان را بالا می‌برند.

اگر یک یا چند دندان شما نیاز به عصب‌کشی دارد، برای گرفتن بهترین نتیجه ممکن این موارد را رعایت کنید:

• فشار روی دندان را کم کنید: تا زمانی که روکش روی دندان قرار نگرفته، دندان بدون محافظ است. با آن طرف دهان که دندان آسیب‌دیده در آن قرار دارد، چیزی نجوید تا فشاری به دندان وارد نشود.
• غذاهای نرم بخورید: از غذاهای سفت پرهیز کنید. خوردن غذاهای سفت ریسک آسیب زدن به ماده‌ی پرکننده‌ی موقت دندان را بالاتر می‌برد. این پرکننده‌ها درواقع دندان را تا زمانی که روکش محافظ روی تاج قرار گیرد، محافظت می‌کنند. غذاهای سفت می‌تواند به آن آسیب برساند و حتی موجب شکستن دندان شود. تا زمانی‌که دندان را روکش نکرده‌اید بهتر است غذاهای سفت نجوید.
• دندان‌ها را آرام مسواک کنید: موقع مسواک زدن و استفاده از نخ دندان روی دندان آسیب‌دیده مراقب باشید. دندان و لثه‌ی اطراف آن ممکن است هنوز نیاز به مراقبت ویژه داشته باشند در نتیجه با ملایمت با آن برخورد کنید. شاید نخ دندان کشیدن در ناحیه دندان‌ ترمیم‌شده کمی دشوار باشد. اما صبر و حوصله به خرج دهید و نخ دندان را لای دندان‌ها فشار ندهید. اگر مشکلی در این زمینه داشتید با دندانپزشک در میان بگذارید تا ماده‌ی پرکننده‌ی دندان را در صورت نیاز تراش دهد.
• تاج دندان را روکش کنید: عصب‌کشی بخش داخلی دندان شما را خارج می‌کند و موجب می‌شود لایه‌ی بیرونی ضعیف شود. به همین دلیل تقریباً در تمامی موارد، یک تاج یا روکش برای محافظت از دندان و جلوگیری از آسیب استفاده می‌شود. روکش‌های دندان معمولاً در یک پروسه‌ی جداگانه کار گذاشته می‌شود، یعنی زمانی که دندان شما به طول کامل بهبود پیدا کرده باشد.
  در صورت لزوم درد و ناراحتی در ناحیه‌ی دندان را درمان کنید: برای کنترل درد و تورم و ناراحتی از مسکن‌ها استفاده کنید. داروهای بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک از جمله استامینوفن یا ایبوپروفن به کاهش دردی که در روزهای اول پس‌ از انجام عصب‌کشی احساس می‌کنید، کمک می‌کند. به مدد پیشرفت‌ها در زمینه‌ی تکنولوژی بیشتر بیماران بعد از عصب‌کشی تقریباً دردی احساس نمی‌کنند. بیشتر ناراحتی‌های پس از عصب‌کشی بسیار ملایم بوده و مربوط به بافت اطراف دندان درمان‌شده است. حساس شدن دندان بسته به نوع عصب‌کشی بیمار و میزان تحمل فرد متفاوت است. معمولاً بیمارانی هم که پس از عصب‌کشی احساس ناراحتی دارند، بیشتر از یک یا دو روز درگیر نیستند و این درد و حساسیت به‌مرور از بین می‌رود. اما دردی که به‌مرور از بین نرود یا شدت آن بیشتر شود، نشانه‌ی یک مشکل است. در صورت ادامه پیدا کردن درد و یا شدید شدن آن دوباره به دندانپزشک مراجعه کنید.