اگر به دنبال گزینه‌های درمانی برفک دهان هستید، درست آمده‌اید. روش‌های متعددی برای خلاص شدن از برفک دهان وجود دارد، از داروی تجویزی پزشک گرفته تا یکی از چندین داروی خانگی. اما اول باید کدام را امتحان کنید؟
اگر متوجه شده‌اید که کمی علائم برفک دهان دارید، بهتر است سریع به آن رسیدگی کنید. برفک دهان، عارضه‌ای در دهان است که با رشد بیش از حد قارچ همراه است. برخی افراد علائم شدیدی دارند اما در برخی افراد خفیف است و از بین می‌رود. خوشبختانه این عارضه قابل درمان است و علت دچار شدن به آن هرچه باشد احتمالاً به‌صورت خانگی می‌توانید از آن خلاص شوید یا حداقل علائم آن را کاهش دهید.
ما در این مقاله درباره برفک دهان، علت بروز آن، نحوه درمان آن در خانه و نحوه پیشگیری از آن صحبت خواهیم کرد. اگر دچار این عارضه هستید امیدواریم این اطلاعات خیالتان را راحت کند و به شما کمک کند تا برای همیشه از آن خلاص شوید.
برفک دهان چیست؟
برفک دهان یا کاندیدیاز دهان، تراکم قارچ در دهان است. قارچی که عامل بروز آن است، کاندیدا آلبیکانز نام دارد. قارچ کاندیدا یک ارگانیسم طبیعی دهان است اما مشکل وقتی پیش می‌آید که زیاد رشد کند.
هرکسی می‌تواند دچار این عارضه شود اما نوزادان و بزرگ‌سالان مسن‌تر به دلیل ایمنی کمتر، بیشتر مستعد هستند. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا دچار بیماری‌های خاصی هستند هم بیشتر علائم برفک دهان را نشان می‌دهند.
علائم برفک دهان
علائم رایج برفک دهان عبارتند از:
- نقاط سفید خامه‌ای در دهان، مخصوصاً روی زبان و داخل گونه‌ها که شبیه به پنیر محلی است
- توده‌های بزرگ‌تر نقاطی که زرد یا خاکستری می‌شوند
- ضایعات کوچک زیر نقاط سفید که ممکن است کمی خونریزی داشته باشند
- قرمزی و حساس شدن به تماس که موجب دشواری در بلع یا خوردن می‌شود
- قرمز شدن و ترک خوردن پوست در گوشه‌های دهان
- احساس وجود چیزی شبیه به پنبه در دهان
- از دست دادن حس چشایی
- تحریک زیر دندان‌های مصنوعی
حتی اگر علائم قابل مشاهده‌ای نداشته باشید، اذیت شدن هنگام خوردن و بلعیدن می‌تواند نشانه برفک دهان باشد. همچنین می‌تواند علائم برفک دهان در نوزادان هم باشد و در این شرایط احتمالاً نوزادان از خوردن سر باز می‌زنند و بیشتر از معمول آب دهانشان سرازیر می‌شود.
اگر سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشید، ممکن است ضایعاتی که تا مری پخش شده‌اند مشاهده کنید. این مسئله موجب ایجاد درد هنگام بلع و احساس گیر کردن غذا در گلو می‌شود. اگر این علائم برفک را دارید نباید آن را نادیده بگیرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
علت بروز برفک دهان چیست؟
برفک دهان، رشد بیش از حد قارچ است.
این عارضه وقتی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی‌تان نتواند تعادل قارچ کاندیدا را در دهان حفظ کند. قارچ کاندیدا اگر با سیستم ایمنی متوقف نشود، افزایش می‌یابد و موجب عفونت می‌شود.
برفک دهان به همین دلیل در نوزادان و نوپایان بسیار شایع است چون سیستم ایمنی آن‌ها هنوز کاملاً شکل نگرفته است.
علاوه بر سیستم ایمنی ضعیف، عوامل متعدد دیگری هم موجب افزایش خطر دچار شدن به این عارضه می‌شوند. برخی از علل برفک دهان عبارتند از:
- دیابت: عدم درمان دیابت موجب افزایش سطح قند در دهان می‌شود که سطح قارچ کاندیدا را که عامل برفک است، افزایش می‌دهد.
- عفونت‌های قارچی واژن: این عفونت‌ها از داخل رحم یا هنگام زایمان به نوزاد منتقل می‌شود و در صورت وجود تماس فیزیکی به دهان منتقل می‌شود.
- داروها: برخی داروها، مخصوصاً آنتی‌بیوتیک‌ها، ممکن است تعادل طبیعی میکروارگانیسم‌های بدن را به هم بریزند.
- خشکی دهان: خشکی دهان موجب عدم تعادل باکتری‌های در دهان می‌شوند.
- دندان مصنوعی: مخصوصاً اگر به‌خوبی تمیز نشود و به‌درستی درون دهان قرار نگیرد.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن موجب بروز بسیاری از مشکلات دهان و دندان می‌شود که یکی از آن‌ها عفونت قارچی است.
چگونه از آن پیشگیری کنید؟
خوشبختانه، حتی اگر فردی باشید که بیشتر مستعد عفونت برفک دهان باشید، می‌توانید اقدامات پیشگیرانه‌ای انجام دهید. برخی از این اقدامات عبارتند از:
- رعایت بهداشت دهان و دندان: دو بار در روز مسواک زدن صحیح و یک‌بار نخ دندان کشیدن.
- مراجعه به دندان‌پزشک: دندان‌پزشکتان تعداد دفعات مراجعه را به شما خواهد گفت. معمولاً ۱ تا ۲ بار در سال باید به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
- رژیم غذایی کم قند: پرهیز از مواد غذایی با قند افزوده به کاهش رشد کاندیدا کمک می‌کند.
- رسیدگی به خشکی دهان: روش‌های مختلفی برای درمان خشکی دهان وجود دارد.
- مراقبت خوب از سلامت بدن: اگر دچار نوعی بیماری هستید که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند، حتماً به دنبال درمان مناسب آن باشید. با این کار به کاهش خطر دچار شدن به عارضه‌های مرتبط به آن کمک می‌کنید.
درمان برفک دهان
درمان برفک دهان معمولاً نیاز به مراجعه به پزشک عمومی ندارد. می‌توانید داروهای غیر تجویزی برای برفک دهان تهیه کنید یا یکی از داروهای خانگی زیر را برای کاهش علائم امتحان کنید.
برفک دهان در نوزادان باید توسط پزشک درمان شود
در موارد زیر باید به پزشک عمومی مراجعه کنید:
- نوزاد زیر ۴ ماه نشانه‌های برفک دهان دارد
- به مدت ۱ هفته از ژل یا درمان‌های دیگر استفاده کرده‌اید اما نشانه بهبودی مشاهده نکردید
- بلعیدن برایتان دردناک یا دشوار است
- نگران عود کردن برفک دهان هستید
ممکن است پزشک، قرص یا کپسول ضد قارچ برایتان تجویز کند.
اگر هیچ‌یک از شرایط فوق را ندارید، هم داروهای غیر تجویزی و هم داروهای خانگی برای از بین بردن علائم و علل برفک دهان مؤثر هستند. در ادامه به گزینه‌های پیش رو اشاره خواهیم کرد.
درمان‌های غیر تجویزی برفک دهان
اگر فکر می‌کنید دچار کاندیدیاز دهان شده‌اید، داروساز باید بتواند علائمتان را بررسی کند و درمانی غیر تجویزی برای برفک دهان به شما پیشنهاد دهد. این درمان‌ها معمولاً به‌صورت ژل یا قطره هستند.
ژل برفک دهان داکتارین حاوی میکونازول است که قارچ عامل برفک را می‌کشد. همچنین، به تسکین درد ناشی از این عارضه کمک می‌کند. این ژل طعمی پرتقالی دارد و برای همه افراد بالاتر از ۴ ماه سن مناسب است. اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، می‌توانید با استفاده از ژل آن‌ها را اسکراب کنید و از عفونی شدن آن‌ها جلوگیری کنید.
قطره برفک دهان نیستاتین هم عملکردی مشابه دارد و می‌توان از آن برای پاک‌سازی دندان مصنوعی هم استفاده کرد. هر دو دارو را پس از استفاده باید تا حد ممکن در دهان نگه داشت و استفاده از آن‌ها باید تا دو روز پس از بین رفتن علائم ادامه یابد. داروساز نحوه دقیق استفاده از دارویی را که به شما می‌دهد، توضیح خواهد داد.
داروهای خانگی برای برفک دهان
اگر ترجیح می‌دهید که از روش‌های طبیعی استفاده کنید، گزینه‌های خانگی درمانی بسیاری برای برفک دهان وجود دارد. عملکرد آن‌ها باهم متفاوت است و درجه تأیید علمی مختلفی دارند اما بیشتر برای کاهش علائم برفک خفیف دهان مؤثر هستند. احتمالاً برخی از این مواد را در کابینت یا یخچال خود دارید؛ برخی دیگر را می‌توانید به‌صورت آنلاین خریداری کنید، اما ما لینک محصولات غیر رایج را در اینجا قرار داده‌ایم تا شما راحت‌تر باشید.
سرکه سیب
سرکه سیب خواص ضد قارچی دارد و درمان طبیعی رایجی برای برفک است. برای تهیه دهان‌شویه سرکه سیب باید مراحل زیر را طی کنید:
- ۱ قاشق چای‌خوری سرکه سیب تصفیه نشده را با ۲۵۰ میلی‌لیتر آب مخلوط کنید
- حداقل به مدت ۱۵ ثانیه آن را در دهانتان بچرخانید
- سپس آن را بیرون بریزید
- می‌توانید دو یا سه بار در روز این کار را تکرار کنید
جوش‌شیرین
جوش‌شیرین یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای درمان برفک دهان در خانه است. این ماده نشان داده است که رشد قارچ را متوقف می‌کند. دستور تهیه آن به شرح زیر است:
- یک‌دوم قاشق چای‌خوری جوش‌شیرین را در ۲۵۰ میلی‌لیتر آب گرم حل کنید
- آن را در دهانتان بچرخانید
- سپس آن را بیرون بریزید
- دو یا سه بار در روز این کار را تکرار کنید
آب‌نمک
نمک، خواص طبیعی ضدعفونی‌کننده دارد به همین دلیل برای از بین بردن بسیاری از مشکلات سلامت دهان فوق‌العاده است. برای تهیه آب‌نمک جهت تسکین علائم برفک دهان مراحل زیر را دنبال کنید:
- یک‌دوم قاشق چای‌خوری نمک را در ۲۵۰ میلی‌لیتر آب گرم حل کنید
- حدود ۲۰ ثانیه آن را در دهانتان بچرخانید و قرقره کنید
- سپس آن را بیرون بریزید
- دو یا سه بار در روز این کار را تکرار کنید
هیدروژن پروکساید
این ماده خانگی، خواص ضدعفونی دارد و معمولاً برای درمان بسیاری از مشکلات دهان ازجمله زخم‌های دهان استفاده می‌شود. برای قرقره هیدروژن پروکساید، این‌گونه عمل کنید:
- از هیدروژن پروکساید ۳% استفاده کنید
- دو واحد آب را با یک واحد هیدروژن پروکساید مخلوط کنید
- به مدت ۳۰ ثانیه آن را در هانتان بچرخانید
- سپس آن را بیرون بریزید
روغن درخت چای
روغن درخت چای، داروی خانگی برفک دهان است.
روغن درخت چای برای خواص طبیعی ضد التهابی و ضدعفونی‌کننده‌اش مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده می‌تواند به مقابله با قارچ و پیشگیری از بروز دوباره آن کمک کند. برای استفاده از روغن چای این‌گونه عمل کنید:
- ۲ قاشق چای‌خوری روغن درخت چای را با ۲ قاشق چای‌خوری آب ترکیب کنید
- حداقل به مدت ۳۰ ثانیه آن را در دهانتان بچرخانید
- سپس آن را بیرون بریزید
روغن نارگیل
روغن نارگیل با خواص ضد قارچی که به از بین رفتن قارچ کاندیدا کمک می‌کند، می‌تواند برای درمان برفک دهان استفاده شود. نحوه تهیه دهان‌شویه روغن نارگیل:
- ۱ قاشق غذاخوری روغن نارگیل را در دهان بگذارید (بسیار سریع آب می‌شود)
- ۱۰ تا ۱۵ دقیقه آن را در دهان بچرخانید
- سپس آن را بیرون بریزید
ماست
ماست سرشار از پروبیوتیک‌هایی است که موجب تولید باکتری‌های خوب در دهان می‌شوند. وجود باکتری‌های سالم‌تر به درمان برفک کمک می‌کند و سطح کاندیدا را به حد نرمال می‌رساند. برای استفاده از ماست به‌عنوان درمان به‌صورت زیر عمل کنید:
- یک قاشق چای‌خوری ماست را در دهانتان بگذارید
- به مدت ۵ دقیقه در دهانتان نگه دارید و سپس بخورید
آب‌لیمو
لیمو، خواص صد قارچی زیادی دارد و اسیدی بودن آن به از بین رفتن قارچ کاندیدا کمک می‌کند. برای تهیه نوشیدنی لیمو این‌گونه عمل کنید:
- آب نصف لیمو را در ۲۵۰ میلی‌لیتر آب بریزید
- به آن عسل اضافه کنید (اختیاری) و بنوشید
زردچوبه
این ادویه اعجاب‌انگیز زرد درخشان، خواص ضد التهابی دارد و می‌تواند برای درمان برفک دهان هم مفید باشد. می‌توانید «شیر طلایی» را برای نوشیدن امتحان کنید:
- یک‌دوم قاشق چای‌خوری خمیر زردچوبه را با مقدار خیلی خیلی کمی فلفل سیاه در ۲۵۰ میلی‌لیتر آب یا شیر مخلوط کنید
- این مخلوط را در شیرجوش حرارت دهید تا گرم شود
- همان‌طور که آن را می‌نوشید در دهانتان هم بچرخانید
روغن مرزنگوش
روغن مرزنگوش، خواص ضد قارچی و ضد میکروبی دارد و می‌تواند عوامل برفک دهان را هدف قرار دهد. برای استفاده از آن باید به دستور زیر عمل کنید:
- ۳ تا ۶ قطره روغن مرزنگوش را به ۲۵۰ میلی‌لیتر آب اضافه کنید
- هم‌زمان با نوشیدن آن، درون دهانتان بچرخانید
ویتامین ث
ویتامین ث به افزایش تولید اسیدهای معده و بهبود سیستم ایمنی کمک می‌کند و همین امر موجب می‌شود که رشد بیش از حد قارچ‌های دهانتان متوقف شود. آسان‌ترین روش برای افزایش مصرف ویتامین ث، مصرف کپسول‌های ویتامین ث است.
آلوئه‌ورا
آلوئه‌ورا دارویی خانگی است که با خواص تسکین‌دهنده و ضد قارچی خود شناخته می‌شود. شما به‌راحتی می‌توانید کمی ژل را از گیاه آلوئه‌ورا بردارید و یک یا دو بار در روز آن را به زبان و داخل گونه‌هایتان بمالید. اگر گیاه آن را در خانه ندارید می‌توانید آب آلوئه‌ورا را به‌صورت آنلاین بخرید.
سیر
سیر حاوی آلیسین است که ماده ضد قارچ، ضدویروس و آنتی‌بیوتیک قوی است. برای استفاده از مزایای آن باید یک یا دو بار در روز، یک حبه سیر خام را بجوید. این درمان برای کسانی که می‌خواهند سر قرار بروند توصیه نمی‌شود! همچنین بدانید که سیر خام دهانتان را می‌سوزاند پس بهتر است با تکه کوچکی شروع کنید تا کم‌کم به آن عادت کنید.
درمان‌های برفک دهان برای نوزادان
درباره بهترین درمان‌های خانگی برفک برای بزرگ‌سالان صحبت کردیم اما اگر نوزاد دچار برفک دهان شود باید چه کنیم؟
برخی از همان داروهای طبیعی برای بزرگ‌سالان، برای کودکان، نوپایان و نوزادان هم مناسب است. ازجمله این درمان‌ها، استعمال سرکه سیب رقیق‌شده روی ناحیه و افزودن ماست به رژیم غذایی نوزاد است چون طبق این تحقیق، لاکتوباسیلوس موجود در ماست می‌تواند به بازگشت تعادل باکتری‌های سالم در دهان نوزاد کمک کند.
اما در مورد نوزادان، بهترین اقدامی که می‌توان انجام داد این است که به توصیه پزشکی عمل کنیم. داروساز یا پزشک می‌توانند تشخیص دهند که نوزادتان واقعاً دچار کاندیدیاز شه است یا نه و مناسب‌ترین درمان را (داروهای خانگی یا داروهای برفک دهان غیر تجویزی) پیشنهاد دهند.
نتیجه‌گیری
رعایت بهداشت دهان و دندان بهترین پیشگیری است.
اگر دچار این عارضه شده‌اید نیازی نیست وحشت کنید. همان‌طور که می‌بینید، داروهای خانگی طبیعی بسیاری برای درمان برفک دهان و داروهای پزشکی زیادی هم برای آن وجود دارد. توصیه می‌کنیم که اگر فکر می‌کنید خودتان یا فرزندتان دچار عفونت قارچی شده‌اید به پزشک مراجعه کنید چون ممکن است در اثر بیماری زمینه‌ای ایجاد شده باشد.
علت بروز برفک هر چه باشد با تغییراتی در سبک زندگی‌تان یا داروهایی که می‌توانید استفاده کنید، می‌توانید علائم را از بین ببرید. راحت‌ترین کار این است که برای رعایت بهداشت دهان و دندان خود وقت بگذارید.
پرسش‌های متداول
چگونه می‌توان برفک دهان را به‌سرعت درمان کرد؟
اگر نمی‌دانید که چگونه به‌سرعت از برفک دهان خلاص شوید، سریع‌ترین روش برای درمان برفک دهان مراجعه به دندان‌پزشک و گرفتن نسخه داروی ضد قارچ با اثرگذاری سریع است. اگر می‌خواهید آن را در خانه درمان کنید یا از داروهای خانگی استفاده کنید می‌توانید یکی از روش‌های فوق‌الذکر یا مجموع ای از آن‌ها را امتحان کنید. اما قبل از شروع هر درمانی باید با پزشک خود مشورت کنید و اگر علائمتان از بین نرفت باید کمک پزشکی بگیرید.
برفک دهان چه شکلی است؟
با نگاه کردن به چند عکس از برفک دهان، تکه‌های سفید، کرم یا زردرنگی روی زبان و گونه‌ها خواهید دید که کمی شبیه به پنیر محلی هستند. برفک دهان روی زبان منتشر می‌شود و همه سطح آن را پوشش می‌دهد تا به رنگ سفید یا کمی زرد درآید.
آیا برفک دهان مسری است؟
صادق باشید، آنچه واقعاً می‌خواهید بدانید این است که وقتی کسی را می‌بوسید برفک دهان را به او منتقل می‌کنید یا او به شما منتقل می‌کند یا نه. پاسخ این است که: نه لزوماً. چون قارچ در دهان همه وجود دارد پس برای رشد برفک باید محیط دهانتان برای رشد آن مناسب باشد.
به‌علاوه، در برخی موارد که نوزاد دچار برفک دهان است می‌تواند با شیر خوردن قارچ را به نوک پستان مادر منتقل کند و برعکس.
برفک دهان اگر درمان نشود تا چه مدت ماندگار است؟
اگر برفک دهان خفیف دارید ممکن است بدون درمان از بین برود اما می‌تواند بسیار وخیم‌تر شود پس توصیه نمی‌کنیم که آن را درمان نکنید. اگر ترجیح می‌دهید که داروهای تجویزی استفاده نکنید، می‌توانید از داروهای خانگی فوق‌الذکر استفاده کنید. اگر پس از یک هفته علائم بدون تغییر باقی ماند باید به داروساز یا پزشک مراجعه کنید.