لبخند لثه‌ای یا لثه نمایان به حالتی می‌گویند که هنگام خندیدن، مقدار زیادی از بافت لثه در بالای دندان مشخص شود. بیمارانی که با این مشکل مراجعه می‌کنند معمولاً می‌گویند که لبخند لثه‌ای اعتمادبه‌نفسشان را کم کرده و احساس جذابیت نمی‌کنند. خوشبختانه، این مسأله قابل‌درمان است. با وجود این‌که نوع درمان به علت ایجاد لثه نمایان بستگی دارد اما وقتی علت مشخص شد می‌توان روی ساختن لبخندی سالم و زیبا کار کرد.
لبخند لثه‌ای چیست؟
شاید تعجب کنید ولی تعریف مشخصی برای لبخند لثه‌ای وجود ندارد و عمدتاً بر اساس مشاهده تعریف می‌شود. احتمالاً با دیدن لبخند لثه‌ای متوجه آن می‌شوید. در واقع، پژوهش‌هایی انجام شده تا مشخص شود که مردم به چه چیز لثه نمایان می‌گویند. در اکثر موارد، سوژه‌ها لبخندی را جذاب می‌دانستند که بافت لثه به اندازه دو میلی‌متر یا کمتر نمایان باشد. حدود سه میلی‌متر یا بیشتر، لبخند لثه‌ای تلقی می‌شد. جالب است بدانید که این عارضه بیشتر در زنان دیده می‌شود. برخی متخصصان پیش‌بینی می‌کنند که حدود ۱۴% زنان و ۷% مردان لثه نمایان دارند.
علت ایجاد لبخند لثه‌ای چیست؟
علل متعددی وجود دارد ولی رایج‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- کوتاه بودن دندان‌ها به دلیل رشد نامناسب و زیر لثه ماندن بخشی از آن
- کوچک‌تر بودن دندان‌ها نسبت به لثه به دلیل ژنتیکی یا ساییده شدن دندان‌ها
- کوتاه بودن لب بالا
- بیش فعالی لب بالا که هنگام بی‌حالت بودن صورت طول آن عادی است اما هنگام خندیدن بیش از حد بالا می‌رود و بافت لثه را بیشتر نمایان می‌کند.
- لثه‌های بلند یا حجیم که به آن التهاب لثه می‌گویند.
- رشد بیش از حد فک بالا که به آن بیرون‌زدگی فک بالا هم می‌گویند و موجب می‌شود لثه برآمده شود.
احتمالاً متوجه شده‌اید که همه دلایل به دندان‌ها، لب‌ها، فک‌ها یا لثه‌ها مربوط می‌شوند چون عامل اصلی زیبایی لبخند هستند. همه‌چیز به تناسب و موقعیت آن‌ها بستگی دارد و اگر یکی از این اجزا در جای خود قرار نگیرد، همه‌چیز به هم می‌ریزد. در اکثر موارد، علت ایجاد خنده لثه‌ای، ژنتیک است پس راهی برای پیشگیری از آن وجود ندارد.
درمان
همان‌طور که قبلاً گفتیم، اصلاح لبخند لثه‌ای به شناسایی علت آن بستگی دارد. گزینه‌های درمانی عبارتند از:
- اگر علت ایجاد لثه نمایان مشکلی در فک‌ها یا دندان‌ها باشد، گاهی با ارتودنسی و برگرداندن دندان‌ها در جای صحیح مشکل حل می‌شود. برای درمان معمولاً از پلاک ثابت یا اینویزالاین یا پلاک ثابت همراه با پایه‌های نگهدارنده موقت (TADS) – پایه‌های تیتانیومی کوچک که در استخوان بالای دندان محکم می‌شوند تا تکیه‌گاهی محکم و غیرمتحرک ایجاد کنند تا نیرو از آنجا وارد شود، استفاده می‌شود. این پایه‌ها به‌نوعی شبیه به کلاه هستند که درون دهان قرار داده می‌شوند. شاید ترسناک به نظر برسد اما روش قرار دادن آن‌ها در دهان ساده است و همان‌طور که از نامش برمی‌آید، موقتی است.
- اگر بیرون‌زدگی فک بسیار زیاد باشد، بهترین روش جراحی ارتوگاتیک یا جراحی لثه همراه با درمان ارتودنسی است. جراح فک، فک بالا را تراش می‌دهد تا اندازه آن درست شود سپس آن را بالا می‌برد تا در مکان مناسب قرار گیرد و پلات و پیچ آن را محکم می‌کند. این جراحی با بیهوشی کامل انجام می‌شود و نیاز به بستری دارد. برخی پزشکان معمولاً با جراح فک بیماران همکاری می‌کنند تا نتیجه بهتری به دست آید. آن‌ها این درمان را با یک دوره یک‌ساله استفاده از پلاک ثابت شروع می‌کنند سپس جراحی انجام می‌شود و پس از آن هم بیمار یک سال دیگر تحت درمان ارتودنسی قرار می‌گیرد تا از نتیجه‌بخش بودن کار مطمئن شوند. با وجوداینکه جراحی فک دوره نقاهت طولانی دارد و هزینه آن از درمان‌های دیگر لبخند لثه‌ای بیشتر است اما نتایج فوق‌العاده رضایت‌بخش دارد.
- اگر دندان‌ها به دلایل ژنتیکی یا به دلیل ساییده شدن، کوتاه هستند، ونیر یا تاج هم برای بلندتر نشان دادن دندان‌ها و متعادل کردن نسبت دندان به لثه مناسب هستند.
- اگر بافت لثه بیش از حد معمول باشد، پریودنتیست از روش جینجیوکتومی (لیفت لثه) استفاده می‌کند. در این روش، بافت اضافی لثه برداشته می‌شود تا دندان‌ها بیشتر نمایان شوند و لبخند زیباتر شود.
- اگر دندان‌های رشد کامل نکرده باشند، جراحی بلند کردن تاج دندان انجام می‌شود که در آن بافت لثه و یا استخوان برداشته می‌شود تا دندان بیشتر نمایان شود و لثه به جای صحیح خود بازگردد.
- اگر علت ایجاد لثه‌ی نمایان، کوتاه بودن یا بیش فعالی لب بالا باشد، جراحی افزایش طول لب و پس از آن ارتودنسی، جایگزین خوبی برای جراحی فک خواهد بود.
- در روش تراشیدن لثه با لیزر، بافت اضافی لثه بدون نیاز به استفاده از چاقوی جراحی برداشته می‌شود. افرادی که لثه‌هایشان بسیار پایین آمده و روی دندان‌ها را پوشانده می‌توانند این روش را انتخاب کنند.
- بوتاکس روش جدیدی است و درمان بسیار ارزان‌تری نسبت به جراحی است اما نتیجه آن موقتی است و سه تا چهار ماه دوام دارد و فقط وقتی نتیجه‌بخش است که مشکل، لب بالا باشد. پزشک به لب بوتاکس تزریق می‌کند تا عضلات فلج شوند و هنگام خندیدن بیش ازحد بالا نروند.
اگر مشکل اصلی لب‌ها باشند، درمان‌های فک و استخوان موفقیت‌آمیز نخواهند بود، پس تشخیص صحیح مهم‌ترین قدم برای درمان لبخند لثه‌ای است.