اختلالات غذایی تهدیدی جدی برای سلامتی هستند که می‌توانند منجر به بیماری‌های شدید و کشنده جسمی و روحی شوند.
یکی از عوارض قابل تأیید در مورد اختلالات تغذیه‌ای تأثیری است که می‌تواند روی سلامت دهان داشته باشد. بی‌اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی و پرخوری سه اختلال شناخته‌شده در زمینه‌ی تغذیه هستند. در حالی‌که این موارد اثراتی روی سلامت دهان دارند، هر یک نگرانی‌های خاصی را برای حفظ سلامت دهان و دندان به همراه می‌آورند.
بی‌اشتهایی عصبی
بی‌اشتهایی عصبی ناشی از داشتن تصویر نامناسب از بدن است که باعث می‌شود فرد علی‌رغم شواهد تصور کند که چاق است، تا جایی که پس از لاغری نیز خود را چاق بداند. این ترس شدید از افزایش وزن باعث می‌شود که فرد رژیم‌های غذایی محدود را دنبال کند. در نتیجه، مبتلایان به بی‌اشتهایی عصبی بیش از حد لاغر می‌شوند که این مسئله موجب بروز اختلالات جسمی و روحی می‌شود. میزان مرگ‌ومیر ناشی از بی‌اشتهایی عصبی بسیار زیاد است.
اثرات بی‌اشتهایی عصبی بر سلامت دهان
- کمبود مواد مغذی. افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی، کالری کافی برای عملکرد روزانه را دریافت نمی‌کنند و از مواد مغذی مناسب برای داشتن زندگی سالم بی‌بهره می‌مانند. این مسئله باعث عوارض مختلفی می‌شود که عبارتند از:
- هالیتوز. هالیتوز یا بوی بد دهان ناشی از کمبود ویتامین B3 (یا نیاسین) است.
- زخم‌ها و ترک‌ها. کمبود یا نبود ویتامین B3 می‌تواند موجب زخم‌های کوچک دهانی شود. کمبود آهن نیز می‌تواند منجر به ایجاد زخم یا شکاف در گوشه‌های دهان شود.
- خشکی. کمبود آب باعث خشکی لب و دهان می‌شود که باعث قرمزی و ترک لب می‌شود.
- پوسیدگی و تحلیل استخوان. بدون مصرف میزان کافی کلسیم و ویتامین D، بی‌اشتهایی عصبی موجب کاهش تراکم و پوکی استخوان می‌شود. این امر باعث ضعیف شدن دندان‌ها و استخوان‌ها می‌شود و آن‌ها را شکننده و مستعد شکستن می‌کند.
- تغییر رنگ دندان. بدون تغذیه مناسب، بدن نمی‌تواند مینای دندان‌ها را ترمیم کند. دندان‌ها می‌توانند شکل و رنگ طبیعی خود را از دست بدهند و مات یا بی‌رنگ شوند.
- پوسیدگی دندان. کمبود آهن، کلسیم و ویتامین D می‌تواند با تضعیف سیستم دفاعی بدن، باعث پوسیدگی دندان‌ها شود.
- بیماری‌های لثه. بیماری‌های لثه مانند افزایش حجم لثه و التهاب لثه، سایر نگرانی‌ها و عوامل تهدیدکننده‌ی سلامتی هستند که به دلیل عدم دریافت مواد مغذی ایجاد می‌شوند.
- حساسیت دندان. افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی معمولاً واکنش بیشتری نسبت به دما، خصوصاً سرما دارند. دندان‌ها نیز به دلیل از بین رفتن مینای دندان، بسیار نسبت به دما حساس می‌شوند.
- مشکلات غدد بزاقی. کمبود مواد مغذی که در نتیجه‌ی اختلالات تغذیه‌ای به وجود می‌آید، می‌تواند باعث بزرگ شدن، ایجاد فشار، عفونت و درد در غدد بزاقی شود. این امر می‌تواند موجب خشکی مزمن دهان و کاهش توانایی بزاق در ترشح اسید و درنتیجه ایجاد حفره شود.
پرخوری عصبی
پرخوری با تکرار چرخه‌ی پرخوری (خوردن اجباری مقدار زیادی غذا) و پاک‌سازی (حذف اجباری غذا) تعریف می‌شود. پاک‌سازی اشکال مختلفی دارد که شامل استفراغ اجباری، غذا نخوردن، مصرف زیاد مواد ادرارآور و ملین و ورزش و تمرین طولانی‌مدت می‌شود.
عواملی که منجر به پرخوری عصبی می‌شوند هنوز به‌طور کامل شناسایی نشده‌اند. اعتقاد بر این است این مشکل تحت تأثیر ترکیبی از ژنتیک، هورمون‌ها، تصویر بدن ناسالم، استرس انتقالی و مسائل عاطفی قرار دارد.
برخلاف بی‌اشتهایی عصبی، هیچ نشانه قابل مشاهده‌ای برای این بیماری وجود ندارد، زیرا مبتلایان معمولاً وزن طبیعی خود را حفظ می‌کنند.
اثرات پرخوری عصبی بر سلامت دهان
- کمبود مواد مغذی. همانند بی‌اشتهایی عصبی، عدم دریافت مواد مغذی کافی در اثر پاک‌سازی می‌تواند منجر به خشکی دهان، ترک خوردن لب‌ها، بوی بد دهان، تغییر رنگ دندان‌ها و تحلیل استخوان شود.
- گلودرد. اسیدهای معده، بافت نرم دستگاه گوارش را از بین می‌برند. گلودرد ناشی از پاک‌سازی می‌تواند مداوم و مزمن شود.
- پوسیدگی و سایش دندان. استفراغ، اسیدهای معده را وارد دهان می‌کند. خاصیت خورنده اسیدهای معده باعث سایش سطح دندان‌ها و مینای دندان می‌شود و در نتیجه باعث از بین رفتن بافت، جراحات سطحی و ایجاد حفره‌های مکرر می‌شود. این مسئله می‌تواند با مسواک زدن پس از استفراغ، تشدید شود.
- حساسیت دندان. ضعیف شدن مینای دندان و تحلیل لثه می‌تواند دندان‌ها را به دمای شدید حساس کند. غذاها و نوشیدنی‌های سرد و گرم ممکن است باعث احساس درد شوند.
- آسیب کام نرم. کام نرم، به بافت نرم پشت سقف دهان گفته می‌شود. این ناحیه به‌شدت مستعد آسیب دیدن از اسیدهای معده است.
- غدد بزاقی ملتهب. پاک‌سازی می‌تواند غدد بزاقی واقع در فک و گردن را ملتهب و عفونی کند. غدد بزرگ‌شده می‌توانند دردناک باشند و این درد ممکن است به اطراف سرایت کند و باعث بدتر شدن تصویر منفی از بدن و استرس شوند.
اختلال پرخوری
مشابه پرخوری عصبی، اختلال پرخوری شامل خوردن اجباری مقدار زیادی غذا در مدت کوتاه، اما بدون پاک‌سازی بعد از آن می‌شود. دوره‌های خوردن بیش از حد غذا باعث احساس شرم، عذاب وجدان و افسردگی می‌شود که به نوبه‌ی خود می‌تواند باعث پرخوری شود.
مبتلایان بدون این‌که دنبال یافتن متدی برای رهایی خود از میزان زیاد کالری ناشی از پرخوری باشند، معمولاً علی‌رغم رژیم مداومی که دارند، ممکن است از نظر بالینی چاق شوند.
اثرات اختلال پرخوری بر سلامت دهان و دندان
- پوسیدگی دندان. پرخوری (به‌ویژه با افزایش مصرف غذاهای شیرین یا نوشابه‌های گازدار)، دندان‌ها و لثه‌ها را در معرض پلاک و اسید قرار می‌دهد و در نتیجه باعث ایجاد حفره و پوسیدگی دندان می‌شود.
- حساسیت دندان. در نتیجه‌ی بالا بودن میزان اسید دهان، لثه‌ها و دندان‌ها می‌توانند فرسوده شوند و در صورت قرار گرفتن در معرض غذاها و نوشیدنی‌های سرد یا گرم، واکنش نشان دهند.
چگونه باید مشکلات سلامت دهان و دندان ناشی از اختلالات غذایی را درمان کرد؟
غلبه بر اختلال تغذیه‌ای کار دشواری است. خوشبختانه شما مجبور نیستید این کار را به‌تنهایی انجام دهید. افراد زیادی هستند که می‌توانند در غلبه بر این اختلالات به شما کمک کنند و همچنین راهکارهای بسیاری برای بازیابی مجدد سلامت عاطفی و جسمی‌تان وجود دارد. در اینجا چند رویکرد مفید وجود دارد:
درمان اختلال و مراقبت از دندان‌ها
تهیه‌ی لیست و برنامه، از کمک‌های حرفه‌ای برای مقابله با این اختلال و مؤثرترین راه برای به دست آوردن سلامتی است. برنامه درمانی شما باید شامل مراقبت‌های حرفه‌ای دندانپزشکی باشد. دندان‌پزشک می‌تواند میزان آسیب‌های واردشده به دندان‌ها را ارزیابی و تا جایی که ممکن است سلامت آن‌ها را بازیابی کند.
اگر برای مدت طولانی با این شرایط مواجه بوده‌اید، برخی از عوارض جانبی به‌راحتی قابل برگشت نیستند. بسته به نوع مشکل، راه‌حل‌ها ممکن است شامل قرار دادن تاج، روکش، لمینیت، عصب کشی یا دندانپزشکی زیبایی باشند.
مراقبت از دندان‌ها به‌تنهایی
ممکن است هنوز آماده‌ی دریافت درمان‌های روانشناسی برای مشکل خود نباشید. حتی در این حالت هم توصیه می‌شود برای حفظ سلامت دهان و دندان تلاش کنید. با دندان‌پزشک خود مشورت کنید و در مورد مراقبت‌های دندان از او مشورت بگیرید. به‌طور منظم، هر ۴ تا ۶ ماه یک‌بار به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا دندان‌هایتان معاینه و از بروز هر مشکلی جلوگیری شود. علاوه بر این، جرمگیری منظم می‌تواند به سلامت دندان‌های شما کمک کند.
اگر دندان‌پزشک شما از احتمال ابتلا به اختلال غذایی ابراز نگرانی کرد، تا جایی که می‌توانید با او صادق باشید. این کار به او اجازه می‌دهد تا ارزیابی کامل‌تری داشته باشد و توصیه‌های بهتری به شما بکند. دندان‌پزشک شما همچنین می‌تواند توصیه کند برای شروع بهبودی، به سفر بروید. مطرح کردن مشکل اولین قدم است و می‌تواند باعث ایجاد محیطی امن و بدون قضاوت شود. دندان‌پزشک فقط به سلامتی شما فکر می‌کند و تمام مکالمات را به‌صورت محرمانه نزد خود حفظ می‌کند.
بهداشت دندان را با دقت رعایت کنید
از دندان‌پزشک خود بپرسید که برای حفظ سلامت دندان و لثه چه کارهایی می‌توانید در خانه انجام دهید. برای محافظت از سلامت دهان و دندان‌های خود توصیه‌هایی که در ادامه‌ی این مقاله آمده است را رعایت کنید تا مشکلات موجود کاهش یابند.
به‌طور منظم مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید
بلافاصله پس از استفراغ مسواک نزنید. اسید معده باعث تضعیف دندان‌ها می‌شود و آن‌ها را در معرض آسیب قرار می‌دهد.
پس از پاک‌سازی، به‌جای مسواک زدن، دهان خود را با دهان‌شویه شستشو دهید
برای از بین بردن اسید معده، دهان خود را با آب، جوش‌شیرین یا دهان‌شویه‌های بدون شکر، بشویید.
دهان خود را مرطوب کنید
خشکی دهان می‌تواند باعث استفراغ مکرر و کمبود مواد مغذی مناسب شود. مرطوب نگه‌داشتن دهان می‌تواند از پوسیدگی دندان جلوگیری کند. از دندان‌پزشک خود بپرسید از که چه مایعی (اعم از آب ساده یا محصولات خاص) استفاده کنید.
از محصولات تجویز شده برای سلامت دهان توسط پزشک استفاده کنید
آن‌ها ممکن است استفاده از دهان‌شویه فلوراید، خمیردندان‌های ضد حساسیت یا مواد معدنی توصیه کنند.
سلامت دهان و دندان امری ضروری است. ابتلا به اختلال غذایی نباید مانع دریافت مراقبت‌های لازم شود. مطب دندان‌پزشک مکانی امن برای صحبت در مورد مشکل است. مجبور نیستید مشکل را با جزئیات توضیح دهید، اما اجازه دهید دندان‌پزشک از مشکل شما آگاه شود تا به کاهش علائم، برطرف کردن عوارض و برداشتن اولین قدم در جهت کنترل مجدد سلامت جسمی و روانی کمک کند.