جرم گیری دندان نه‌فقط برای سلامت و تمیز کردن آن بلکه برای داشتن ذهن و جسمی سالم هم ضروری است. بااین‌وجود، مراجعین به دندانپزشک اغلب اطلاعات کافی درباره‌ی آن ندارند. در این مطلب به تمامی نکاتی که باید درباره جرم گیری بدانید، اشاره می‌کنیم.

بسیاری از مردم تصور می‌کنند دهان عضوی مجزا از دیگر قسمت‌های بدن است. درواقع مشکلاتی که در دهان شما به وجود می‌آید می‌تواند علت یا حتی نشان‌دهنده بیماری در دیگر نقاط بدن باشد، ازجمله فراموشی و بیماری‌های قلبی.

جرم‌گیری برای دور نگه‌داشتن دهان و دیگر اعضای بدن از بیماری ضروری است. در اینجا قصد داریم همه‌ی اطلاعات ضروری برای یک جرم‌ گیری باکیفیت و با قیمت مناسب را در اختیار شما قرار دهیم. اگرچه، جرم‌گیری یک کار روتین دندانپزشکی است، اما حتماً باید اطلاعات کافی هم درباره آن داشته باشید تا بتوانید با آگاهی کامل کلینیکی مناسب را برای جرم گیری دندان‌های خود انتخاب کنید.

باید از سابقه بیماری سرطان و بیماری‌های قلبی در خانواده‌ی اطلاع داشته باشید ولی سابقه بیماری لثه در خانواده هم به همان اندازه اهمیت دارد. حتماً تحقیق کنید که چه نوع بیماری لثه‌ای در خانواده شما سابقه داشته و میزان وخامت آن تا چه اندازه بوده است. یکی از عوامل اصلی بیماری‌های لثه عامل ژنتیک است و دادن اطلاعات کافی دراین‌باره به دندانپزشک شما در جرم‌گیری و دیگر مراقبت‌های دندانی کمک خواهد کرد.

همه ما در دهانمان باکتری داریم و بعضی از درمان‌های دندانپزشکی موجب می‌شوند این باکتری‌ها وارد سیستم گردش خون شوند. برای بسیاری از افراد این موضوع مشکلی ایجاد نمی‌کند. سیستم ایمنی قوی می‌تواند در برابر این باکتری‌ها مقاومت کند. وقتی جرم‌ گیری می‌کنید، باکتری‌هایی که داخل دهان وجود دارند وارد خون می‌شوند. این اتفاق شایع و شناخته‌شده و بی‌خطری است – البته اگر از کامل سلامت جسمی برخوردار باشید.

برای بعضی از افراد این موضوع می‌تواند مشکل‌ساز باشد، چراکه ممکن است این باکتری‌ها در قسمت دیگری از بدن ایجاد عفونت کنند. یک آنتی‌بیوتیک می‌تواند مانع این اتفاق شود. دندانپزشک شما باید این موضوع را در نظر داشته باشد تا از بیماری‌های احتمالی بعدی پیشگیری کند.

به دو دلیل ما باید دندان‌ها را جرم‌گیری کنیم:

• برای جلوگیری از بروز بیماری‌هایی در دیگر نقاط بدن ازجمله بیماری‌های قلبی، فراموشی و انواع دیابت.
• برای حفظ دندان‌ها

دهان با دیگر بخش‌های بدن تفاوت بسیار زیادی دارد و از غذایی که می‌خوریم و از قدرت تکلم گرفته تا دیگر موارد وظایفی هستند به عهده این عضو است و درنتیجه این بخش نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد. جرم گیری تمامی پلاک‌ها و رسوبات روی دندان را از بین می‌برد. بخش عمده‌ای از این رسوبات طبیعی هستند – درست همان‌طور که بدنه قایق به خاطر آب اقیانوس تغییر رنگ می‌دهد. امّا زیاد شدن این رسوبات روی دندان منجر به بیماری لثه می‌شود. ازآنجاکه بدن جرم دندان را به‌صورت یک عضو خارجی مهاجم می‌بیند، باید جرم‌گیری انجام شود. مثل هر عامل خارجی مهاجمی، مثل عفونت یا آنفولانزا، بدن شما با استفاده از سیستم ایمنی، سربازان خود را به جنگ با جرم دندان می‌فرستد. درنتیجه در دهان شما مدام جنگی بین سیستم ایمنی و جرم دندان در جریان است. جرم گیری موجب می‌شود کمی از شدت این جنگ کاسته شود. وقتی دچار بیماری لثه می‌شوید درواقع سیستم ایمنی بدن شما است که به انباشت رسوبات و جرم‌ها با متورم کردن و خونریزی لثه واکنش نشان می‌دهد. واکنش سیستم ایمنی بدن در از بین بردن مهاجمانی مثل عفونت یا آنفولانزا موفق می‌شود اما هزینه‌ای هم دارد. با پیشرفت بیماری لثه بافت نرم و استخوان دهان شما هم آسیب می‌بیند. سیستم ایمنی درواقع باید مدت کوتاهی با عفونت مقابله کند و فعال بودن بیش‌ازاندازه سیستم ایمنی منجر به ضعف آن و درنهایت ناتوانی در مقابله با بیماری‌ها می‌شود. فعال بودن بیش‌ازاندازه سیستم ایمنی می‌تواند به بیماری در دیگر نقاط بدن منجر شود.

در بعضی مقاطع، آسیبی که وارد می‌شود جبران‌ناپذیر است درنتیجه بهترین راه برای حفظ سلامت بدن و داشتن دهانی زیبا پیشگیری است و جرمگیری یکی از بخش‌های مهم در برنامه پیشگیری است.

جرم‌گیری حرفه‌ای توسط دندانپزشک و در مطب انجام می‌شود. دندانپزشک شما از ابزارهایی برای برداشتن جرم از روی دندان استفاده می‌کند – دندان‌های بالا و پایین در محل اتصال به لثه.

دندانپزشک باید برای شما روند کار و چگونگی انجام آن و میزان حساسیت دندان و احتمال خونریزی لثه را برای شما توضیح دهد. می‌توانید درخواست کنید یک آینه یا دوربین داخل دهانی به شما بدهند تا بتوانید روند کار روی دندان‌هایتان را مشاهده کنید.

دندانپزشک باید پس از جرم‌ گیری یک بار دیگر روش صحیح مسواک زدن و کشیدن نخ دندان را برای شما توضیح دهد. مراقبت‌های بعد از جرمگیری بسیار اهمیت دارد. از این فرصت استفاده کنید و همه‌چیز را درباره مراقبت‌های درمانی پس از جرم‌گیری در خانه را برای داشتن دهانی سالم و بدون بیماری یاد بگیرید.

حالا که برای جرم‌گیری مراجعه کرده‌اید بهتر است از دندان‌پزشک درخواست کنید لثه شما را معاینه کند تا تشخیص دهد در کدام مرحله از پیشرفت بیماری لثه قرار دارید. با این کار می‌توانید بفهمید در آینده باید چه‌کارهایی انجام دهید. باید بپرسید که نوع بیماری لثه من یک، دو، سه، چهار یا پنج است.

تصور کنید دستتان را بریده‌اید، جای زخم ورم می‌کند. برای لثه‌ای که به خاطر انباشته شدن جرم روی دندان حساس شده نیز همین اتفاق می‌افتد و حتی تورم آن بیشتر از دیگر نقاط بدن است چراکه لثه بافتی است که خون زیادی در آن جریان دارد. حتماً با دندان‌پزشک دراین‌باره صحبت کنید و اگر دچار بیماری لثه هستید حتماً از شدت آن مطلع شوید.

محل تلاقی دندان و لثه درواقع محل اتصال آن‌ها نیست. محل اتصال دندان و لثه بسیار پایین‌تر ازآنجایی است که ما می‌بینیم. در فاصله میان دندان و لثه شکافی وجود دارد که به آن پاکت می‌گویند و درواقع شبیه خندقی است که دورتادور دهان شما حفر شده است.
اندازه این شکاف‌ها دو حالت مختلف دارد:
در پایین پاکت رباطی وجود دارد که لثه و دندان را به‌هم پیوند می‌زند. این رباط‌ها با آنزیم‌هایی که بدن در حالت تهاجمی ترشح می‌کند، از بین می‌روند. درنتیجه پاکت عمیق‌تر می‌شود.
بخش بالایی پاکت به خاطر تورم رشد می‌کند و اندازه آن بزرگ‌تر می‌شود.
پاکت ممکن است از بالا یا پایین عمیق شود، امّا به هر صورت برای سلامت شما خطرآفرین می‌شود. به همین دلیل معاینه پاکت یکی از مهم‌ترین راه‌های پیدا کردن علائم بیماری‌هاست. معاینه پاکت به معنای اندازه‌گیری آن‌ها است. هر چه پاکت عمیق‌تر باشد، نشان‌دهنده بیماری پیشرفته‌تری است. درنتیجه شما باید با رعایت اصول بهداشتی در خانه و جرم‌گیری مرتب دندان‌ها از عمیق شدن پاکت جلوگیری کنید تا لثه متورم نشود.

درخواست کنید هنگام معاینه پاکت دندان‌پزشک یک آینه به شما بدهد. برای اندازه‌گیری اندازه پاکت دندان‌پزشک میله‌ای را همراه با یک نوار مدرج داخل پاکت می‌کند. از دندان‌پزشک بخواهید پاکت را اندازه بگیرد. دانستن اندازه پاکت دندان‌ها هم اهمیت دارد، درست همان اندازه که دانستن فشارخون مهم است. باید از اندازه پاکت دندان و میزان تغییر آن اطلاع داشته باشید.

جرم گیری دندان انواع مختلفی دارد، بسته به اینکه میزان سلامت لثه‌ها چه اندازه است. باید حواستان باشد درمان بیش‌ازاندازه لازم یا کمتر از ضرورت نباشد.

بدون بیماری لثه

این بهترین حالت است و برای جرم گیری بهتر است که همیشه در چنین حالتی به دندان‌پزشک مراجعه کنید. یعنی زمانی که وقتی نخ دندان می‌کشید یا دندان‌پزشک پاکت را اندازه می‌گیرد، لثه‌ها خونریزی نکنند.
درمان: مراقبت، مراقبت، مراقبت. قطعاً مراقبت و پیشگیری راه ساده‌تری برای حفظ سلامت و جلوگیری از بیماری‌ها است تا ابتلا به بیماری و سپس در پیش گرفتن درمان. از دندان‌پزشک خود بپرسید که چطور می‌توانید سلامت خود را حفظ کنید. باید مرتب جرم گیری کنید اما در برخی موارد استثنا ممکن است فقط یک بار در سال نیاز به جرم‌گیری وجود داشته باشد و این هیچ اشکالی ندارد.
اگر در طول عمر به بیماری لثه دچار نشوید، امکان ابتلا به بیماری قلبی و فراموشی کاهش پیدا می‌کند. اگر دیابت دارید، مشکلات کمتری برای شما پیش خواهد آمد. هر چه تورم در بدن کمتر باشد، مقابله با عفونت برای سیستم دفاعی بدن ساده‌تر می‌شود و حتی کاهش وزن هم آسان‌تر خواهد بود.

نوع اول: ورم و التهاب لثه

ورم و التهاب لثه بسیار شایع است. نزدیک به ۸۰ درصد امریکایی‌ها به ورم و التهاب لثه دچارند. اگر ورم و التهاب لثه دارید، لثه موقع کشیدن نخ دندان یا معاینه پاکت در مطب دندان‌پزشک خونریزی می‌کند. ممکن است در محل تلاقی لثه و دندان‌ هم قرمزی دیده شود. ورم و التهاب لثه به این معنی است که لثه شما به یک عفونت واکنش نشان داده و بیمار است. لثه سالم خونریزی نمی‌کند.

درمان: باید نخ دندان کشیدن و مسواک زدن را بهتر و مرتب‌تر انجام دهید. از دندان‌پزشک بخواهید روش درست مسواک و نخ دندان را به شما آموزش دهند. ممکن است حتی نیاز باشد وسایلتان را عوض کنید. مثلاً بیماری لثه با مسواک‌های کهنه تشدید می‌شوند.

نوع دوم: پریودنتیت اولیه

در این مرحله شما مدتی است که به ورم و التهاب لثه دچار شده‌اید و حالا وضعیت جدی‌تر شده است. دندان‌پزشک ممکن است به شما بگوید که عمق پاکت‌ها بیشتر شده‌اند. لثه‌ها موقع نخ دندان کشیدن خونریزی دارند. ممکن است حتی محل اتصال دندان و لثه هم تغییر شکل داده باشد. تحلیل لثه در این مرحله از بیماری بسیار شایع است. تحلیل لثه یعنی لثه پس از از بین رفتن تورم از روی دندان پایین کشیده می‌شود. تحلیل لثه موجب حساسیت دندان می‌شود چون ریشه دندان نمایان می‌شود و لثه از روی آن کنار رفته است و دندان‌ هم ظاهر زشتی پیدا می‌کند. تحلیل لثه ۱۰۰ درصد غیرقابل‌بازگشت است. دائمی است و هیچ عمل جراحی نمی‌تواند آن را معالجه کند.

درمان: پریودنتیت اولیه درواقع ابتدای مسیر پرخطری است. اگر در این مرحله هستید، به شما پیشنهاد می‌کنیم یک جرم گیری عمیق انجام دهید که نام آن روت پلنینگ است. روت پلن در این مرحله باید انجام شود چراکه جرم دندان آن‌قدر زیاد شده که مسواک زدن و نخ دندان کشیدن نمی‌تواند آن را از بین ببرد. با این حجم از جرم، نمی‌توان سطح دندان را تمیز کرد تا وقتی‌که دندان‌پزشک به‌صورت عمقی جرم گیری انجام دهد.

از دندان‌پزشک بخواهید به شما توضیح دهد که کدام قسمت از دهان شما دچار این وضعیت شده چون دیگر نقاط نیازی به جرم گیری عمیق نخواهند داشت. روت پلنینگ به‌صورت یک‌چهارم در بخش‌های مختلف دندان یعنی سمت چپ و راست دندان‌های بالایی و چپ و راست دندان‌های پایینی انجام می‌شود. ممکن است همه این نقاط نیاز به روت پلنینگ داشته باشند. روت پلنینگ جرم‌ها و پلاک‌ها را از روی دندان پاک می‌کند. مراقبت‌های پس از روت پلنینگ بسیار مهم‌اند. از دندان‌پزشک بخواهید روش درست مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را به شما آموزش دهد.

نوع ۳، ۴ و ۵: پریودنتیت متوسط تا حاد

در این مرحله پلاک‌ها عمیق‌تر شده‌اند و لثه‌ها خونریزی دارند. با بالا رفتن شدت بیماری، بازگرداندن سلامت هم دشوارتر می‌شود. در مراحل حاد پریودنتیت به مرحله‌ای رسیده‌اید که دیگر امکان بازگشت وجود ندارد و لثه دیگر به درمان واکنش نشان نمی‌دهد. در این مراحل معمولاً نیاز به عمل جراحی وجود دارد.

درمان: چندین و چند روت پلنینگ باید انجام شود. پیشنهاد می‌کنم از یک پریودنتیست که در درمان مرحله حاد این بیماری تخصص دارد، نظر بخواهید.

پس از انجام روت پلنینگ مراقبت‌های بعدی یعنی مسواک زدن و نخ دندان کشیدن اهمیت بسیار زیادی دارند. اگر این مراقبت‌ها را انجام ندهید، اثر تمام درمان‌هایی که دندان‌پزشک انجام داده است، روزبه‌روز بیشتر از بین می‌روند. بیماری لثه، بیماری بسیار پیچیده و چندفاکتوری است و فارغ از اینکه در چه مرحله‌ای قرار دارد، یا حتی اگر به بیماری لثه دچار نیستید، باید حتماً معاینه لثه را انجام دهید، همان‌طور که فشارخون را اندازه می‌گیرید. دهان شرایط ثابتی ندارد و بسته به غذاهایی که می‌خوریم، نحوه مسواک زدن و نخ دندان کشید و مواد شیمایی که در معرض آن قرار داریم، مدام در حال تغییر است.

این روش‌های درمانی برای بیماری لثه‌ای است که در اثر پلاک ایجاد شده است. اما بیماری لثه می‌تواند به خاطر تغییرات هورمونی پس از بارداری، داروها، ساییدن دندان‌ها، دندانپزشکی یا عصب‌کشی غیرحرفه‌ای هم ایجاد شود.

• به چه نوع بیماری لثه دچار هستم؟
• عمق پاکت‌ها چه اندازه هستند؟
• آیا نشانه‌ای از تحلیل لثه دیده می‌شود؟
• آیا بیش‌ازاندازه مسواک می‌زنم؟
• آیا ساییدگی دندان دارم؟
• ممکن است نحوه صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را به من نشان دهید

چه به بیماری لثه دچار باشید چه نباشید، و فارغ از اینکه بیماری لثه شما در چه مرحله‌ای قرار دارد، رعایت نکات بهداشتی در خانه بسیار حیاتی است. همه‌چیز به مراقبت‌های پس از جرم گیری بستگی دارد.
این کارها را حتماً انجام دهید:

• بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید و نخ دندان بکشید، حداقل دو بار در روز
• سبزیجات را در رژیم خود به اندازه کافی مصرف کنید
• هر سه ماه یک بار برای معاینه بیماری لثه به دندان‌پزشک رجوع کنید و اگر به بیماری لثه دچار نیستید برای چک کردن سلامت دهان و دندان هر شش ماه یک بار ویزیت شوید

به‌سادگی می‌توان از بروز بیماری لثه جلوگیری کرد اما وقتی به آن دچار شوید، درمانش کار ساده‌ای نیست. مراقبت‌های در منزل بسیار مهم هستند، دندان‌پزشک نمی‌تواند همه کارها را در مطب به‌تنهایی انجام دهد.

خونریزی پس از تحریک: موقع نخ دندان کشید یا معاینه دندان‌پزشک، لثه خونریزی دارد.
پاکت‌ها: حفره‌هایی که در زیر هر دندان به‌صورت طبیعی قرار دارند. پاکت فاصله میان خط لثه و جایی است که دندان و لثه به هم متصل می‌شود.
پاکت عمیق: پاکت‌ها آسیب‌دیده‌اند.
تغییرات ظاهری: تغییرات ابتدایی در ظاهر، رنگ و شکل لثه که یک متخصص به‌سادگی متوجه آن‌ها می‌شود و نشان‌دهنده بیماری لثه است.
بیماری لثه: عفونت بافت اطراف دندان که موجب از بین رفتن دندان و تورم در بدن می‌شود و به بیماری‌هایی مثل فراموشی و بیماری‌های قلبی هم ارتباط دارد.
پریودنتیت: عفونتی حاد که مثل بیماری لثه موجب از بین رفتن دندان و تورم در بدن می‌شود و با بیماری‌های دیگری هم مرتبط است.
از بین رفتن استخوان: از بین رفتن استخوان اطراف دندان که موجب از بین رفتن بافت محافظ دندان و درنهایت از دست دادن دندان می‌شود.
پریودنتیست: دندانپزشکی که در زمینه پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌های پریودنتیت تخصص داد.