پس زدن زودهنگام و دیرهنگام ایمپلنت
ایمپلنت، یک پست فلزی است که برای نگه‌داشتن دندان مصنوعی با جراحی درون فک قرار می‌گیرد. وقتی ایمپلنت در فک قرار گرفت، دندان‌پزشک ترمیمی یا جراح فک دندان جایگزین را روی آن قرار می‌دهد.
درصد موفقیت ایمپلنت بسیار زیاد است اما گاهی بدن برخی افراد آن را پس می‌زند. تخمین زده می‌شود که حدود ۵ تا ۱۰ درصد ایمپلنت‌ها کمی بعد از قرار دادن آن یا چند ما یا چند سال بعد پس زده می‌شوند.
اگر برای جراحی ایمپلنت وقت گرفته‌اید یا در حال حاضر ایمپلنت دارید باید مطالب زیر را درباره پس زدن ایمپلنت و مشکلات بالقوه آن بدانید.
عوامل موثر بر موفقیت ایمپلنت کدامند؟
عوامل متعددی بر موفقیت درمان ایمپلنت تأثیر می‌گذارد. این عوامل عبارتند از:
۱. بیماری لثه
داشتن لثه‌های سالم از شرایط جراحی ایمپلنت است و اگر بیماری فعال لثه داشته باشید نمی‌توانید ایمپلنت کنید.
بیماری لثه عفونتی است که به لثه‌ها و استخوان فک آسیب می‌زند. عفونتی که درمان نشده باشد، اطراف ایمپلنت رشد می‌کند و موجب پس زدن آن می‌شود. قبل از انجام ایمپلنت برای درمان بیماری لثه به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
۲. سیگار کشیدن
سیگار کشیدن هم موجب پس زدن ایمپلنت می‌شود چون جریان خون به سمت لثه‌ها را کاهش می‌دهد و روند بهبودی را کند می‌کند. پژوهش‌های زیادی نشان می‌دهند که پس زدن ایمپلنت در افراد سیگاری تا ۲۰% بیشتر است.
سیگاری بودن بدان معنا نیست که شما نمی‌توانید ایمپلنت کنید. اما اگر یک هفته قبل از انجام ایمپلنت و حداقل دو ماه پس از آن سیگار نکشید، نتیجه بهتری می‌گیرید.
۳. استخوان ناکافی فک
ایمپلنت موفق به وجود استخوان کافی برای نگه‌داشتن آن هم بستگی دارد. بدون وجود استخوان سالم، جراح نمی‌تواند ایمپلنت را درون فک قرار دهد.
از بین رفتن استخوان ممکن است به دلیل پوکی استخوان باشد. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که تراکم استخوان کاهش یابد. استخوان‌ها شکننده می‌شوند و خطر شکستگی افزایش می‌یابد. بیماری لثه وخیم هم موجب تحلیل رفتن استخوان‌های دهان می‌شود.
۴. بیماری
اگر دچار بیماری خودایمنی یا بیماری‌هایی مثل رماتیسم مفصلی و دیابت که موجب می‌شود بدن دیرتر بهبود یابد باشید، احتمال پس زدن ایمپلنت وجود دارد. بهبودی با سرعت کم از جوش خوردن ایمپلنت با استخوان فک جلوگیری می‌کند.
استفاده از برخی داروها هم می‌تواند موجب پس زدن ایمپلنت شود. پس باید به جراحتان بگویید که در حال حاضر چه داروهایی (تجویزی یا غیر تجویزی) مصرف می‌کنید.
در سال ۲۰۱۶، پژوهشگران دانشگاه مک‌گیل دریافتند که داروهای سوزش سر معده رشد استخوان را کاهش می‌دهند، در نتیجه احتمالاً بر جوش خوردن ایمپلنت با استخوان تأثیر می‌گذارند. همچنین در همان سال، پژوهشگران دانشگاه بوفالو به نتایج یکسانی در مصرف‌کنندگان داروی ضد افسردگی دست یافتند.
۵. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
رعایت بهداشت دهان و دندان بعد از ایمپلنت هم بر میزان موفقیت آن تأثیر دارد. اگر محدودیتی داشته باشید که بر دامنه تحرکتان تأثیر می‌گذارد یا توانایی شما برای خوب تمیز کردن دندان‌هایتان را کاهش می‌دهد، فرد مناسبی برای انجام ایمپلنت نیستید.
۶. جراح کم‌تجربه
همه جراح‌ها خوب نیستند و اگر جراح شما کم‌تجربه باشد احتمال پس زدن ایمپلنت وجود دارد. شما می‌توانید جراحتان را خودتان انتخاب کنید یا از دندان‌پزشکتان بخواهید که شما را به یک جراح خوب ارجاع دهد.
یک جراح باتجربه می‌داند که برای نگه‌داشتن جایگزین دندان به چند ایمپلنت نیاز است. این مسئله خیلی اهمیت دارد چون اگر تعداد ایمپلنت‌ها کم باشد، فشار زیادی به آن‌ها می‌آید و پس زده می‌شوند.
با مراجعه به جراح باتجربه از ترومای آیاتروژنیک هم پیشگیری کنید بدان معنا که جراح باتجربه به احتمال خیلی کمتری با خطای خود به بافت پریودنتال آسیب می‌زند.
جراحی را انتخاب کنید که چندین سال سابقه کار دارد. از او بخواهید که روند جراحی و بهبودی را برایتان شرح دهد.
هنگام مشاوره، همه پرسش‌هایتان را بپرسید.
پرسش‌هایی که می‌توانید از تیم دندانپزشکی خود بپرسید:
- جراح چند سال سابقه کار و تجربه دارد؟
- جراح در سال چند ایمپلنت انجام می‌دهد؟
- درصد موفقیت جراح چقدر است؟
- میزان تحصیلات، تجربه و سوابق او چگونه است؟
برنامه‌ریزی قبل از انجام ایمپلنت
برنامه‌ریزی مناسب مستلزم آن است که جراح با دقت دهانتان را معاینه کند تا بتواند سلامت لثه‌ها و استخوان فکتان را ارزیابی کند.
رادیوگرافی دندان، وضعیت کلی سلامت دهانتان را به جراح نشان می‌دهد و او می‌تواند پیش‌بینی کند که آیا ایمپلنت برای شما موفقیت‌آمیز خواهد بود یا نه.
جراح برای برنامه‌ریزی برای ایمپلنت باید سابقه پزشکی شما را هم بداند که شامل بیماری‌ها و داروهای مصرفی‌تان می‌شود.
اگر جراح موارد بالا را به‌خوبی رعایت نکند ممکن است حتی اگر ایمپلنت برای شما مناسب نباشد، این کار را انجام دهد.
این مسئله موجب می‌شود که ایمپلنت به‌خوبی جاگذاری نشود و بر محل ایمپلنت فشار وارد شود که موجب رشد باکتری‌های هوازی شده و بستر را برای بروز عفونت و آبسه فراهم می‌کند.
برنامه‌ریزی دقیق بدان معناست که جراح مشکلاتی را که ممکن است برای ایمپلنت پیش بیاید شناسایی کند. مثلاً، شاید قبل از ایمپلنت به درمان عفونت سینوسی و یا پیوند استخوان نیاز داشته باشید تا درصد موفقیت ایمپلنت افزایش یابد.
مشکلات و پس زدن زودهنگام ایمپلنت
مشکلات یا عوارض جراحی ایمپلنت ممکن است کمی بعد از انجام جراحی یا سال‌ها بعد پدیدار شود. پس زدن زودهنگام ایمپلنت در سه یا چهار ماه اول پس از جراحی اتفاق می‌افتد.
به یاد داشته باشید که پس از جراحی مقداری درد و ناراحتی خواهید داشت که با داروی مسکن قابل کنترل است. اما اگر بعد از پنج تا هفت روز دردتان کم نشد با جراحتان تماس بگیرید. بهبودی کامل پس از جراحی بین سه تا شش ماه طول می‌کشد.
با وجود اینکه درد و تورم بعد از جراحی معمول است اما باید مراقب برخی عوارض باشید:
عفونت در محل ایمپلنت
ممکن است عفونت هنگام جراحی یا پس از آن ایجاد شود. عوامل ریسک بروز عفونت عبارتند از: ابتلا به بیماری خودایمنی، سیگار کشیدن و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان.
جابجایی بسیار کم ایمپلنت
وقتی ایمپلنت استحکام لازم را نداشته باشد که گاهی پس از جایگزینی سریع دندان اتفاق می‌افتد، کمی جابجا می‌شود.
معمولاً دندان مصنوعی تا زمانی که ایمپلنت کاملاً به استخوان فک جوش نخورده باشد روی آن سوار نمی‌شود اما گاهی جراح بلافاصله بعد از ایمپلنت، دندان جایگزین را روی آن قرار می‌دهد.
در این روش کمتر به پزشک مراجعه خواهید کرد اما ممکن است فشار مضاعفی بر ایمپلنت وارد کند و موجب پس زدن آن بشود.
استخوان ناکافی برای نگهداری ایمپلنت
یکی دیگر از دلایل پس زدن زودهنگام ایمپلنت زمانی است که استخوان کافی برای نگهداری ایمپلنت وجود نداشته باشد اما جراح در هر صورت این کار را انجام دهد. بدون وجود استخوان کافی، ایمپلنت به فک جوش نمی‌خورد.
واکنش آلرژیک
اگر به آلیاژ تیتانیوم که فلز به‌کار رفته در برخی ایمپلنت‌هاست، حساسیت داشته باشید احتمالاً به آن واکنش نشان خواهید داد. علائم آلرژی عبارتند از: تورم، از دست دادن قوه چشایی و شاید مورمور شدن.
اگر به تیتانیوم حساسیت دارید به جراح اطلاع دهید چون باید ایمپلنتی از جنس دیگر برایتان جاگذاری کند.
عدم رعایت دستورالعمل پزشکی
فعالیت‌ها و عادات شما هم در موفقیت درمان ایمپلنت تأثیر دارند. باید دستورالعمل‌های بعد از عمل را به‌خوبی رعایت کنید تا دچار مشکل نشوید. شاید به شما گفته شود که تا زمانی که محل ایمپلنت بهبود یابد مواد غذایی نرم بخورید، بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید و آب‌نبات سفت نجوید.
مشکلات و پس زدن دیرهنگام ایمپلنت
جراحی ایمپلنت می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد و عوارض آن پس از سال‌ها نمود پیدا کند.
برخی عوارض بلندمدت ایمپلنت عبارتند از:
- اگر جراح ایمپلنت را بسیار نزدیک به عصب قرار دهد ممکن است به بافت یا عصب آسیب بخورد. نشانه‌های این آسیب عبارتند از: بی‌حسی یا مورمور شدن زبان، لب‌ها، لثه‌ها یا صورت.
- معمولاً پس زدن جسم خارجی اتفاق نمی‌افتد اما محتمل است. نشانه‌های پس زدن ایمپلنت عبارتند از: افزایش درد در ناحیه ایمپلنت، تورم و تب و لرز.
- ایمپلنت فک بالا ممکن است به حفره سینوسی نفوذ کند.
- جراحت ناحیه اطراف ایمپلنت ممکن است موجب شل شدن آن شود و ایمپلنت پس زده شود.
برای کاهش احتمال بروز مشکلات بلندمدت باید بهداشت را رعایت کنید و دهان، ایمپلنت و لثه‌ها را سالم نگه دارید. حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و نخ دندان بکشید، دهانتان را با دهان‌شویه بشویید و برای چکاپ منظم به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
نشانه‌های پس زدن ایمپلنت چیست؟
نشانه‌های عوارض پس زدن کوتاه‌مدت و بلندمدت ایمپلنت عبارتند از:
- دشواری در جویدن
- التهاب لثه
- تحلیل لثه
- افزایش تورم
- شل شدن ایمپلنت یا دندان جایگزین
- درد یا ناراحتی شدید
مراقبت‌های پیشگیرانه
با وجود اینکه نمی‌توان از برخی مشکلات ایمپلنت پیشگیری کرد اما می‌توان با انجام اقداماتی خطر پس زدن ایمپلنت را کاهش داد:
- مراقبت صحیح از ایمپلنت. هر روز مسواک بزنید و نخ دندان بکشید و از دهان‌شویه استفاده کنید.
- هر شش ماه یک‌بار به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
- سیگار را ترک کنید.
- مصرف کلسیم را افزایش دهید تا استخوان‌هایتان محکم شوند. مکمل مصرف کنید یا مواد غذایی سرشار از کلسیم مثل شیر، ماست، بروکلی و پنیر بخورید.
- برای استفاده از محافظ دهان برای درمان بروکسیسم (دندان‌قروچه) با دندان‌پزشکتان مشورت کنید.
- بلافاصله پس از جراحی ایمپلنت، دندان جایگزین را روی آن قرار ندهید.
- عاداتی را که موجب آسیب رساندن به دندان‌ها می‌شوند ترک کنید (خوردن یخ و آب‌نبات).
روش‌های جایگزین ایمپلنت
ایمپلنت، لبخند شما را زیباتر می‌کند اما این روش برای همه افراد مناسب نیست. روش‌های جایگزین ایمپلنت عبارتند از:
بریج
بریج، یک پروتز است که برای پر کردن جای خالی دندان‌های ازدست‌رفته استفاده می‌شود. بریج برای نوجوانانی مناسب است که استخوان‌هایشان هنوز در حال رشد است. بریج بر چند نوع است:
بریج رزین باند (بال‌دار)
که به آن بریج مریلند هم می‌گویند. این بریج دندان مصنوعی داری «بال‌هایی» در دو طرف آن است. بال‌ها با رزین به دندان‌های موجود در دو طرف جای خالی در دهان چسبانده می‌شوند. برای کار گذاشتن این نوع بریج لازم نیست دندان‌ها سوهان زده شوند و آماده‌سازی دندان‌های موجود مثل روش بریج سنتی انجام نمی‌گیرد.
بریج سنتی
بریج ثابت از دندان‌های موجود به‌عنوان تکیه‌گاه برای دندان مصنوعی استفاده می‌کند. در این روش، دندان مصنوعی با استفاده از تاج‌های روی دندان‌های موجود در دو طرف جای خالی «بریج می‌شود».
به دلیل اینکه در این روش روی دندان‌های موجود پوشانده می‌شود، این نوع بریج محکم‌تر از بریج رزین باند است.
بریج معلق
این نوع بریج فقط از یک طرف، دندان مصنوعی را نگه می‌دارد. از دیگر جهات، مثل بریج سنتی است که برای نگه‌داشتن دندان مصنوعی از دندان موجود و پوشش دادن آن استفاده می‌کند.
دندان مصنوعی متحرک
دندان مصنوعی متحرک جایگزینی برای دندان‌های ازدست‌رفته و هزینه‌ی آن کمتر از هزینه ایمپلنت است.
با استفاده از دندان مصنوعی، یک یا چند دندان جایگزین به پایه پلاستیکی هم‌رنگ لثه چسبانده و به دندان‌های طبیعی متصل می‌شوند. اگر همه دندان‌ها ازدست‌رفته باشند باید دندان مصنوعی کامل استفاده کنید.
آمادگی، بهترین راه پیشگیری است
احتمال موفقیت جراحی ایمپلنت بسیار زیاد است اما ممکن است بنا به دلایل متعدد پس زده شود.
باید خطرات بالقوه را بدانید تا بتوانید با اقدامات لازم، شانس موفقیت این جراحی را بالا ببرید. این اقدامات عبارتند از: درمان همه مشکلات لثه یا استخوان قبل از جراحی، انتخاب یک جراح باتجربه و رعایت بهداشت دهان و دندان قبل و بعد از جراحی.