خشکی شدید دهان – دلایل ایجاد خشکی دهان، علائم و راه‌های درمان آن

شما ممکن است درباره‌ی اثرات بزاق دهان بر سلامت دهان فکر نکنید، حداقل تا زمانی‌که کمبود آن را تجربه نکردید. بزاق برای مرطوب و تمیز کردن دهان و کمک به هضم غذا، لازم است و از خشکی شدید دهان جلوگیری می‌کند؛ همچنین با از بین بردن باکتری‌های مضر، به بهداشت دهان کمک می‌کند.
برای بیماران سالمند و بیمارانی که تحت شرایط درمانی و دارویی خاصی هستند، تجربه‌ی خشکی شدید دهان می‌تواند یک اتفاق معمولی باشد.
پزشکان می‌گویند: “خشکی شدید دهان می‌تواند بسیار آزار دهنده باشد. ممکن است دائماً در دهان خود احساس سوزش کنید یا در صحبت کردن و قورت دادن غذا دچار مشکل شوید. حتی می‌تواند باعث تورم و اختلال در عادات خواب شما شود. اما خبر خوبی وجود دارد، روش‌هایی وجود دارد که دندانپزشکان می‌توانند در برطرف کردن خشکی دهان به شما کمک کنند”.
خشکی دهان می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد و اگر درمان نشود، می‌تواند کل زندگی شما را تحت‌تأثیر قرار دهد. دندانپزشکان شاهد افزایش پوسیدگی دندان در بیمارانی هستند که از خشکی دهان رنج می‌برند و همچنین با افزایش تشکیل پلاک، احتمال خطر عفونت نیز افزایش می‌یابد.

دلایل ایجاد این عارضه چیست؟

برای بعضی از بیماران، خشکی دهان می‌تواند در اثر مصرف داروهای خاصی به‌وجود آمده باشد و برای برخی دیگر ممکن است یک عارضه‌ی جانبی ناخواسته از یک بیماری پزشکی دیگر باشد. بسیار مهم است که در مورد سابقه‌ی پزشکی کامل خود از جمله هر دارو یا مکمل گیاهی که مصرف کرده‌اید، با دندانپزشک خود صحبت کنید. به این ترتیب دندانپزشک تصویر کاملی از وضعیت سلامتی شما دارد و می‌تواند تشخیص دهد که چه عواملی باعث مشکلات دهان و دندان شما شده‌اند.
بسیاری از داروها می‌توانند باعث خشکی شدید دهان شوند که شامل داروهای با نسخه و همچنین داروهایی که بدون نسخه در دسترس هستند می‌شود و می‌توانند به‌راحتی باعث ایجاد این شرایط شوند. اگر از داروهایی که برای درمان افسردگی، اضطراب، درد، حساسیت، سرماخوردگی، چاقی، جوش یا آکنه، فشار خون، اسهال، حالت تهوع، اختلالات روانی، بی‌اختیاری ادرار یا آسم استفاده می‌کنید، ممکن است از خشکی دهان رنج ببرید. شل‌کننده‌های عضلات و آرام‌بخش‌ها نیز ممکن است منجر به بروز این بیماری شوند. در مورد داروها و تغییر آن‌ها حتماً با دندانپزشک خود صحبت کنید.
علاوه بر این، برخی از شرایط پزشکی وجود دارند که می‌توانند باعث خشکی دهان شوند. بیماران مبتلا به ایدز و HIV مانند بیماران تحت پرتو درمانی، مرتب از این مشکل رنج می‌برند. بیمارانی که پیوند مغز استخوان داشته‌اند، دیالیز می‌شوند یا به هپاتیت مزمن مبتلا هستند نیز ممکن است از خشکی دهان رنج ببرند. بیماران دیابتی نیز به‌طور معمول دچار آن هستند.
پزشکان می‌گویند: “داروها و بیماری‌های بسیاری هستند که می‌توانند روی دهان شما اثر بگذارند”. “اعضای بدن ما به‌حدی با یکدیگر ارتباط دارند که بسیار مهم است دندانپزشک را از تمام امور پزشکی زندگی خود مطلع کنید. شما ممکن است متوجه نشوید که بیماری پریودنتال یا افزایش پوسیدگی و کرم‌خوردگی دندان‌هایتان در نتیجه‌ی یک بیماری دیگر است که منجر به خشکی دهان شده است، اما دندانپزشک متوجه می‌شود”.

علائم و راه‌های مقابله با خشکی دهان

علائم خشکی دهان شامل احساس چسبندگی و خشکی در دهان، تشنگی مکرر، ایجاد زخم در دهان، احساس سوزش در دهان یا روی زبان، خشکی زبان، گرفتگی صدا، بوی بد دهان و مشکل در جویدن، قورت دادن و صحبت کردن، می‌شود. علاوه بر این، خشکی شدید دهان خطر بیماری پریودنتال، پوسیدگی دندان و عفونت‌های دهانی مانند برفک دهان را افزایش می‌دهد.
خبر خوب این‌که چند گزینه برای مبارزه با خشکی دهان برای بیماران وجود دارد. پزشکان اغلب ژل یا مایع متعادل‌کننده‌ی رطوبت را توصیه می‌کنند. ژل مرطوب‌کننده برای استفاده در شب و مایع مرطوب‌کننده برای استفاده در روز مناسب هستند. همچنین محصولات محرک بزاق وجود دارند که می‌توانند به رفع خشکی دهان کمک کنند.
همچین خمیردندان‌هایی هستند که به طور مخصوص برای مبتلایان به خشکی دهان ساخته شده است. این خمیر دندان‌های بسیار ملایم هستند و حاوی سدیم لوریل سولفات نیستند. سدیم لوریل سولفات محرکی است که معمولاً در خمیردندان‌ها به عنوان ماده کف‌کننده استفاده می‌شود. عطر و طعم ملایمی دارد و حاوی فلوراید است که برای جلوگیری از پوسیدگی دندان مهم است.
مهم است که در طول روز آب خنک بنوشید و اجازه دهید تکه‌های یخ در دهان شما ذوب شوند تا دهان مرطوب بماند. اگر به خاطر خشکی دهان در بلعیدن غذا مشکل دارید، سعی کنید شیر کامل یا شیر ۲ درصد همراه با غذای خود بنوشید. محتوای چربی شیر باعث مرطوب شدن دهان و کمک به بلعیدن می‌شود.
از خوردن نوشیدنی‌های کافئین‌دار خودداری کنید زیرا کافئین دلیل اصلی خشکی دهان است. در اتاق خواب از مرطوب‌کننده و خنک‌کننده‌ی هوا استفاده کنید. مرطوب‌کننده‌ی هوا را یک تا دو ساعت قبل از خواب روشن کنید و اجازه دهید تمام شب روشن بماند.
سعی کنید از مصرف الکل و دهان‌شویه‌های حاوی الکل خودداری کنید زیرا الکل باعث تحریک بافت‌های دهان می‌شود. برای تحریک تولید بزاق، آب‌نبات و آدامس بدون قند بخورید. به‌دنبال محصولاتی باشید که حاوی زایلیتول هستند. زایلیتول جایگزینی برای شکر است که باعث ایجاد حفره در دندان نمی‌شود و حتی ممکن است به جلوگیری از آن کمک کند. آب‌نبات‌ها و غذاهای اسیدی نیز می‌توانند باعث ایجاد زخم در دهان شوند، پس از خوردن آن‌ها اجتناب کنید.
برای لب‌های خشک، از لانولین آب‌دار یا کرم لب حاوی ویتامین E استفاده کنید. استفاده‌ی مزمن از وازلین خشک‌کننده است و باید از آن اجتناب شود. در صورت امکان به پهلو بخوابید تا به جلوگیری از تنفس با دهان کمک شود.
با این حال بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که قرار ملاقاتی با دندانپزشک خود ترتیب دهید تا مشخص شود برای کمک به شرایط شما چه اقداماتی باید انجام شود. با یادداشت کردن علائمی که تجربه کردید، از جمله علائمی که فکر می‌کنید غیر مرتبط هستند، برای ملاقات با دندانپزشک خود آماده شوید. هرگونه اطلاعات شخصی که می‌تواند در وضعیت شما مؤثر باشد از جمله استرس یا تغییرات زندگی را یادداشت کنید. لیست دقیقی از تمام داروها، ویتامین‌ها، مکمل‌ها و حتی داروهای بدون نسخه‌ای که مصرف می‌کنید را همراه داشته باشید.
اگر اعتقاد دارید که از خشکی شدید دهان رنج می‌برید، اکنون زمان مراجعه به دندانپزشک است. با این‌که فکر می‌کنید خشکی دهان فقط باعث آزار می‌شود، اما ممکن است به دندان‌ها و لثه‌ها آسیب دائمی بزند. همین امروز به دندانپزشک مراجعه کنید و قبل از هر آسیب بیشتری از شر آن رها شوید.