سدیشن چیست – آشنایی با دندانپزشکی در خواب
افراد زیادی در سراسر دنیا هستند که ترس از دندانپزشکی همیشه همراه با آن‌هاست و همین ترس، مانع از مراجعه‌ی به موقع آن‌ها به دندانپزشک میشود و می‌تواند عوارض ناخوشایند بسیار زیادی برای آن‌ها ایجاد کند. در این راستا دندانپزشکان راه‌های جدیدی برای درمان این‌گونه افراد اندیشیده‌اند که یکی از موثرترین آن‌ها درمان به شیوه‌ی سدیشن یا دندانپزشکی در خواب است.
ترس از دندانپزشکی درجات متفاوتی دارد، به‌عنوان مثال برخی از افراد به دلیل ترس فراوان اصلاً به دندانپزشک مراجعه نمی‌کنند، برخی دیگر نیز ترس کمتری دارند که البته مانع مراجعه‌ی آن‌ها به دندانپزشک نمی‌شود. در صورت زیاد بودن میزان ترس در بیمار و عدم مراجعه به دندانپزشک، سلامت فرد به مخاطره می‌افتد. در این صورت از روش‌های جلوگیری از ترس از جمله شیوه‌های روان‌درمانی و یا شیوه‌ی سدیشن، یا دندانپزشکی در خواب، استفاده میشود.
تعدادی از مراکز درمانی اجازه‌ی استفاده از درمانهای بیهوشی را دارند. این مراکز از داروهایی استفاده می‌کنند که موجب قرار گرفتن فرد در حالت خواب میشود، در واقع بیهوشی کامل برای درمانهای ساده‌ی دندانپزشکی انجام نمی‌گیرد، در اینجاست که از شیوه‌ی دندانپزشکی در خواب یا سدیشن استفاده میشود. به این معنی که فرد بیدار میشود اما از آن لحظه اطلاعی ندارد و یا به خاطر نمی‌آورد.
دندانپزشکی با سدیشن
دندانپزشکی با سدیشن، تجربه آرامش‌بخش و بدون اضطرابی برای افراد به همراه دارد. این روش به بیمارانی که ترس از دندانپزشکی دارند امکان می‌دهد تا بدون نگرانی از هراسی که به آن فوبیای دندانپزشکی می‌گویند، خدمات درمانی مورد نیازشان را دریافت کنند.
طبق آمار سازمان دندانپزشکی با سدیشن، ۳۰% جمعیت به دلیل ترس به دندانپزشک مراجعه نمی‌کنند. این «فوبیای دندانپزشکی» موجب میشود که افراد خدمات دندانپزشکی منظم و ضروری را دریافت نکنند و درنهایت به سلامت و کارکرد دهان و لبخندشان آسیب وارد شود.
روش سدیشن چیست؟
سدیشن، روشی است که در آن با استفاده از داروهای آرامبخش، حالتی آرام و راحت برای بیمار ایجاد می‌کنند. داروهای آرامبخش (داروهای ضد اضطراب، اکسید نیتروژن و غیره) را می‌توان به طرق مختلف استفاده کرد. در گذشته، آرامبخش وریدی – داروهای آرامبخش به رگ دست یا بازو تزریق می‌شوند – بیش از همه روش‌ها برای بی‌هوش کردن بیمار انجام می‌شد.
آرام‌بخشی وریدی اگر توسط متخصص آموزش‌دیده انجام شود، روش بی‌خطر و مؤثری است. امروزه با پیشرفت‌های انجام شده، دندانپزشکی با سدیشن تجربه آرامش‌بخش‌تری نسبت به گذشته است. بیماران انتخاب‌های دیگری غیر از روش‌های سنتی تنفسی (اکسید نیتروژن یا «گاز خنده») و وریدی دارند، مثل روش‌های غیر تزریقی که برای مردم مطلوب‌تر است.
دندانپزشکی با آرامبخش خوراکی امروزه رایج‌ترین تکنیکی است که برای کاهش ترس‌های بیمار در بسیاری از کشورها مانند ایالات‌متحده و کانادا انجام میشود. این تکنیک بسیار ساده و غیر تزریقی است. بهتر از همه اینکه، داروها چنان تجربه آرام‌بخشی را ایجاد می‌کنند که اکثر بیماران مراجعه خود به دندانپزشک را به یاد نمی‌آورند؛ به‌گونه‌ای که گویا در طول درمان خواب بوده‌اند. درواقع، در روش دندانپزشکی با آرامبخش خوراکی، بیمار برای همکاری با دندانپزشک و بی‌خطر بودن، سطحی از هوشیاری را دارد. باید بدانید که آرامبخش با تزریق بی‌حس‌کننده تفاوت دارد. باوجوداینکه برخی روش‌های آرام‌بخشی مثل گاز اکسید نیتروژن، آستانه تحمل درد را بالا می‌برد اما اکثر درمانهای دندانپزشکی باید با تزریق بی‌حس‌کننده موضعی در دهان انجام شوند حتی اگر تکنیک‌های سدیشن هم استفاده شده باشد.
این بی‌حسی موضعی موقتاً تکانه‌های درد از سوی بافت لثه و دندان‌ها را مسدود می‌کند. این تزریق پس از استعمال آرامبخش انجام میشود پس به احتمال زیاد اصلاً متوجه انجام تزریق نخواهید شد.
فارغ از اینکه چه نوع آرام‌بخشی دریافت می‌کنید باید در روز مراجعه به دندانپزشک یک شخص همراه داشته باشید (اگر قبل از مراجعه به دندانپزشک باید داروی خوراکی بخورید، همراهتان باید شما را تا مطب همراهی کند). همراه باید پس از انجام درمان شما را به خانه برساند و دو تا چهار ساعت در خانه از شما مراقبت کند.
مزایا
یکی از مهم‌ترین مزایای سدیشن این است که طول مدت درمان به نظر بیمار چند دقیقه خواهد بود درصورتی‌که شاید واقعاً چند ساعت طول کشیده باشد. بنابراین، درمانهای پیچیده مثل اصلاح طرح لبخند یا ترمیم‌های پیچیده‌تر که معمولاً به چندین بار مراجعه نیاز دارند در جلسات کمتری انجام خواهند شد.
اگر برای تغییر ظاهر لبخندتان تردید دارید و علت آن ترس و اضطراب به دلیل پیچیده و طولانی بودن این درمان است، دندانپزشکی با سدیشن موجب میشود که در طول درمان آسوده باشید و به شما کمک می‌کند تا لبخندی زیبا داشته باشید.
همچنین، به دلیل اینکه دندانپزشکی با آرامبخش، ترس‌هایی را که موجب عدم مراجعه منظم افراد به دندانپزشک می‌شوند از بین می‌برد، بیمارانی که از این روش استفاده می‌کنند احتمالاً بیشتر تحت درمانهای روتین دندانپزشکی قرار می‌گیرند. درنتیجه، احتمال کمتری دارد که سلامت دهان و دندانشان را تا جایی که مشکلاتشان نیازمند درمانهای جدی باشد، نادیده بگیرند.
دندانپزشکی در خواب یا دندانپزشکی با آرامبخش؟
گاهی از دندانپزشکی با آرامبخش با عنوان دندانپزشکی در خواب یاد میشود اما این اصطلاح گمراه‌کننده است. درواقع، در طول درمان شما خواب نیستید اما به دلیل تأثیر داروهای آرامبخش، احساس خواب‌آلودگی می‌کنید.
دندانپزشکی با آرامبخش موجب میشود که در طول انجام درمان بیدار باشید اما احساس آرامش می‌کنید و احتمالاً چیز زیادی در مورد روند درمان به یاد نخواهید آورد. بیهوشی عمومی، در زمره روش‌های دندانپزشکی با آرامبخش قرار نمی‌گیرد.
روش‌های دندانپزشکی با آرامبخش
روش‌های سدیشن که در دندانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند به لحاظ شدت و ضعف و هدف متفاوت هستند. دندانپزشک بر اساس نوع درمان، مدت‌زمان درمان و میزان اضطراب شما، بهترین روش را انتخاب می‌کند. باوجوداینکه درنهایت دندانپزشک نوع آرامبخش را تعیین می‌کند اما اگر دچار اضطراب شدید هستید می‌توانید از او بخواهید که آرامبخش قوی‌تری استفاده کند.
سطوح آرام‌بخشی از خفیف، متوسط تا عمیق متغیر است و با انواع آرام‌بخش‌های متفاوت انجام میشود. اگرچه این روش کاملاً بی‌خطر شناخته شده است، اما بیماران باید با دندانپزشک درباره روند آن و آنچه قبل از درمان انتظارشان را می‌کشد صحبت کنند. برای اینکه داروی آرامبخش مناسب استفاده شود، دندانپزشک سابقه پزشکی و فهرست داروهایی را که در حال حاضر مصرف می‌کنید (شامل محصولات غیر تجویزی و مکمل‌های گیاهی) از شما می‌پرسد.
داروی ضد اضطراب: داروی ضد اضطراب معمولاً آرام‌بخشی خفیف یا متوسط دارد و برای کاهش اضطراب به کار می‌رود. بی‌حسی استنشاقی (که با نام اکسید نیتروژن یا «گاز خنده» هم شناخته میشود) یکی از رایج‌ترین روش‌هایی است که افراد دچار اضطراب دندانپزشکی خواهان آن هستند. این گاز از طریق کلاهک کوچکی که روی بینی قرار می‌گیرد قبل و حین درمان توسط بیمار تنفس میشود. اکسید نیتروژن علاوه بر حس مورمور و لمس شدن معمولاً حس خوشحالی و خوشبختی را هم در فرد برمی‌انگیزد. قرص‌ها هم می‌توانند تأثیر ضد اضطراب داشته باشند. شما باید درباره داروهایی که در گذشته مصرف می‌کردید یا مشکلات پزشکی فعلی خود با دندانپزشک صادق باشید تا او بتواند داروی مناسب برای شما را انتخاب کند.
آرام‌بخشی متوسط: آرام‌بخشی متوسط با کاهش سطح هوشیاری انجام میشود، بدان معنا که شما می‌توانید خودتان نفس بکشید، واکنش‌هایتان از بین نمی‌رود و به محرک‌های کلامی/فیزیکی پاسخ می‌دهید. آرام‌بخشی خوراکی یا آرام‌بخشی هوشیارانه خوراکی (OCS) که معمولاً در دندانپزشکی با آرامبخش انجام میشود، از طریق داروی خوراکی که بیمار قبل از مراجعه به دندانپزشک مصرف می‌کند، انجام میشود و آگاهی بیمار نسبت به درد، صدا و بو را کاهش می‌دهد. از بیمار خواسته میشود که قبل از اینکه همراهش او را به مطب بیاورد، دارو را مصرف کند و در صورت لزوم برای ایجاد آرامش بیشتر در بیمار، دندانپزشک در مطب هم به او دارو می‌دهد.
- آرامبخش وریدی: آرامبخش وریدی هم مانند آرامبخش خوراکی می‌تواند این حس را به افراد بدهد که واقعاً خواب هستند. تفاوت بین آرامبخش خوراکی و وریدی، محل ورود آن‌ها به بدن است. آرامبخش وریدی به روش تزریق وارد بدن میشود و تقریباً فوراً اثر می‌کند و برای درمانهای کوتاه‌تر مناسب است. فراموشی، از عوارض جانبی رایج آرامبخش وریدی و خوراکی است که معمولاً موجب میشود که افراد تصور کنند درمانشان فقط چند دقیقه طول کشیده است.
- آرامبخش عضلانی: آرامبخش عضلانی به عضلات بازو یا بالای ران تزریق میشود و بعد از پنج دقیقه اثر می‌کند. استفاده از آرامبخش عضلانی در دندانپزشکی چندان رایج نیست.
آرام‌بخشی عمیق: آرام‌بخشی عمیق از روش‌های دندانپزشکی با آرامبخش به‌حساب نمی‌آید. در این روش، هوشیاری بیمار به‌اندازه‌ای کاهش می‌یابد که نمی‌تواند به‌تنهایی نفس بکشد، برخی واکنش‌هایش را از دست می‌دهد و نمی‌تواند به محرک‌های کلامی/فیزیکی پاسخ دهد. این سطح از آرام‌بخشی معمولاً با آرام‌بخش‌های وریدی یا داروهای بیهوشی عمومی انجام میشود و اثر آن تا ساعت‌ها پس از انجام درمان باقی می‌ماند.
بیهوشی عمومی: بیهوشی عمومی معمولاً برای جراحی و روی درصد کمی از افرادی که کاندیدای خوبی برای دندانپزشکی با آرامبخش نیستند، انجام میشود.
بیمارانی که با آرامبخش تحت درمان قرار می‌گیرند باید همراهی داشته باشند که آن‌ها را به خانه برساند. پس از انجام درمان، همراه باید تا زمانی که اثر آرامبخش از بین می‌رود، در کنار بیمار بمانند.
انتخاب دندانپزشک مناسب
درمانهای سدیشن باید تحت نظارت دندانپزشک و پرسنلی انجام گیرند که برای اجرای این روش آموزش‌دیده‌اند.
انجمن دندانپزشکی آمریکا، دندان پزشکان را ملزم می‌کنند تا آموزش‌های تخصصی در زمینه تکنیک‌ها، تجهیزات و داروهای آرام‌بخشی و آنالیز سابقه پزشکی ببینند تا مهارت لازم را برای انجام دندانپزشکی با آرامبخش به دست آورند.
اگر فکر می‌کنید بیمار مضطربی هستید و از ویزیت‌های روتین و درمانهای ضروری دندانپزشکی می‌ترسید باید به دنبال دندانپزشکی باشید که صلاحیت انجام تکنیک‌های آرام‌بخشی را دارد. احتمالاً نکات زیر برای انتخاب دندانپزشک مناسب به شما کمک خواهد کرد:
تحصیلات: حتماً در مورد سطح تحصیلات تخصصی دندانپزشک و پرسنل او در زمینه دندانپزشکی با آرامبخش تحقیق کنید.
آموزش مستمر: مشارکت در کارگاه‌ها و اخذ گواهینامه‌های مختلف در زمینه تکنیک‌ها، رویه‌ها و درمانهای مرتبط با دندانپزشکی با آرامبخش دانش و تجربه دندانپزشکان را ارتقا می‌دهد. فرصت‌های آموزشی بیشتر از طریق انجمن‌های مختلف در دسترس دندانپزشکان است. بپرسید که آیا دندانپزشک به‌طور منظم در برنامه‌های آموزشی این گروه‌ها شرکت می‌کند یا نه.
داروها و سابقه پزشکی شما: فهرست کاملی از سابقه پزشکی خود و داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید در اختیار دندانپزشک قرار دهید. این فهرست را باهم بررسی کنید تا مطمئن شوید دندانپزشکی با آرامبخش انتخاب مناسبی برای شرایط شماست.
مانیتورینگ بیمار در مطب: برای اینکه دندانپزشکی با آرامبخش، بی‌خطر صورت گیرد در طول درمان با آرامبخش باید تجهیزات مانیتورینگ – شامل پالس اکسی‌متر، تجهیزات اکسیژن و عامل‌های دارویی معکوس– استفاده شود. مطمئن شوید که تجهیزات مانیتورینگ در اتاقی که شما در آن تحت درمان قرار می‌گیرید آماده است.
دیدگاهتان را بنویسید